Ekspert o... znaczeniu map zdrowotnych dla szpitali

Mapy potrzeb zdrowotnych to opracowania uwzględniające specyfikę potrzeb zdrowotnych społeczności lokalnych, sporządzane na podstawie art. 95a-95c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Przepisy powyższe obowiązują od dnia 1 stycznia 2015 r. Niniejsza publikacja przybliża między innymi zakres czasowy map, jakie jest znaczenie map w praktyce oraz czy każda placówka musi wnioskować o opinię wojewody o celowości powstania szpitala.

1. Jaki jest zakres czasowy map?

Zgodnie z art. 19 ustawy z 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw - dalej u.z.u.ś.o., pierwsze mapy potrzeb zdrowotnych, na dwa następujące po wejściu w życie niniejszej ustawy okresy, sporządza się wyłącznie w odniesieniu do świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu leczenia szpitalnego. Mapy te sporządzić winien minister właściwy do spraw zdrowia do dnia:

1) 1 kwietnia 2016 r. - w przypadku map sporządzanych na okres od dnia 30 czerwca 2016 r. do dnia 31 grudnia 2018 r.;
2) 31 maja 2018 r. - w przypadku map sporządzanych na okres od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2021 r.

Wykonanie pierwszego z wyżej wymienionych przepisów nastąpiło poprzez opracowanie „Mapy potrzeb zdrowotnych w zakresie lecznictwa szpitalnego dla Polski” oraz 16 map potrzeb zdrowotnych w zakresie lecznictwa szpitalnego - dla poszczególnych województw. Treść map opublikowano na stronie http://www.mapypotrzebzdrowotnych.mz.gov.pl/

2.Stworzono mapy. Co to oznacza w praktyce?

Sporządzenie map potrzeb zdrowotnych niesie za sobą skutki na gruncie przepisów o postępowaniu w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych.

\\\\\\\\\\\\\

\\\ Zgodnie bowiem z wchodzącymi w życie 30 czerwca 2016 r. przepisami art. 95d i 95e ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - dalej u.ś.o.z., mapy potrzeb zdrowotnych stanowią podstawę do wydania przez właściwego wojewodę, na wniosek podmiotu leczniczego, opinii o celowości utworzenia na obszarze województwa nowego podmiotu leczniczego lub nowych jednostek lub komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego, przy pomocy których ma być wykonywana działalność lecznicza w rodzaju świadczenia szpitalne, w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, lub o celowości realizacji przez ten podmiot inwestycji o wartości przekraczającej 3 miliony zł w okresie 2 lat. \\\ Zgodnie zaś z wchodzącym w życie 1 lipca 2016 r. nowym brzmieniem art. art. 148 ust. 2 u.ś.o.z., przy porównaniu ofert w toku postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej Narodowy Fundusz Zdrowia uwzględniać ma, oprócz elementów wskazanych we wcześniejszej części tego przepisu, czy świadczeniodawca posiada ważną pozytywną opinię, o której mowa w art. 95d ust. 1 albo 2 u.ś.o.z. \\\

Dla szpitali pozostających poza systemem świadczeń finansowanych ze środków publicznych, opublikowanie pierwszych map potrzeb zdrowotnych jest w zasadzie okolicznością obojętną, za wyjątkiem tego, iż stanowi na pewno ważne źródło danych demograficznych oraz danych o istniejącej oraz pożądanej bazie świadczeń szpitalnych w województwie. Treść map pozostaje bez wpływu na tryb dokonywania wpisu do RPWDL zarówno nowych szpitali, jak i nowych oddziałów. Okoliczność, czy utworzenie takiego nowego szpitala bądź nowej jednostki lub komórki organizacyjnej, było celowe z punktu widzenia treści mapy potrzeb zdrowotnych, ma znaczenie dopiero w postępowaniu konkursowym NFZ.

3.W jaki sposób posiadanie lub nie posiadanie pozytywnej opinii wpływać ma na pozycję określonego szpitala w postępowaniu konkursowym?

Z pewnością nie dyskwalifikuje go w tym sensie, iż brak opinii nie skutkuje odrzuceniem złożonej przezeń oferty. Takiego skutku nie przewiduje bowiem art. 149 u.ś.o.z., również w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2016 r.

Od 1 lipca 2016 r. kryteria oceny ofert określać ma jednak Minister Zdrowia, któremu w art. 148 ust. 3 u.ś.o.z. powierzono określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowych kryteriów wyboru ofert, w podziale na poszczególne zakresy lub rodzaje świadczeń opieki zdrowotnej, kierując się interesem świadczeniobiorców oraz koniecznością zapewnienia prawidłowego przebiegu porównania ofert w toku postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Projekt powyższego rozporządzenia jest już znany. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2016 r., w sprawie szczegółowych kryteriów wyboru ofert w postępowaniu w sprawi zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, opublikowany przez Rządowe Centrum Legislacji (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12285050) przypisuje w załączniku nr 3 określoną wartość punktową do poszczególnych elementów wykazywanych w ofercie. W ramach kryterium „Inne” wymienia posiadanie ważnej pozytywnej opinii wojewody, o której mowa w art. 95d u.ś.o.z., przewidując z tego tytułu 1 punkt. Uzasadnienie projektu wspomina równocześnie o premiowaniu podmiotów działających już przed dniem wejścia w życie zmian przewidujących to nowe kryterium na zasadzie poszanowania praw, na zasadzie równości podmiotów w toku postępowania. Nie wyjaśnia jednak który z elementów załącznika stanowić miałby takie premiowanie, należy więc przypuszczać, że chodzi o kryterium ciągłości świadczeń. Jeśli tak, warto zauważyć, że maksymalna ilość punktów jaką uzyskać można za ciągłość wykonywania umowy to 5, w tym 1 punkt za realizowanie jej w dacie złożenia oferty (tj. złożenie oferty przez aktualnego świadczeniodawcę), plus 3 lub 4 punkty za realizowanie jej odpowiednio prze 5 lub 10 ostatnich lat. Punkty te można uzyskać w przypadku kontynuowania umowy w danym zakresie świadczeń i na danym obszarze.

4.Zdążyć z opinią przed rozstrzygnięciem konkursu - czy każda placówka musi wnioskować o opinię wojewody?

W chwili obecnej mamy do czynienia z sytuacją, w której na wejście w życie 30 czerwca 2016 r. oczekują przepisy art. 95d i 95e u.ś.o.z., umożliwiające wydawanie opinii o celowości powstania szpitala oraz jego nowych jednostek lub komórek organizacyjnych. Dopiero z tym dniem możliwe będzie złożenie pierwszych wniosków o wydanie, w drodze decyzji, opinii o celowości ich powstania. Zgodnie zaś z art. 95d ust. 11 u.ś.o.z. wojewoda wydaje opinię w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku.

Jednocześnie dzień później, 1 lipca 2016 r., wejdzie w życie nowe brzmienie art. 148 u.ś.o.z., które pozwalać będzie na ogłaszanie postępowań o zawarcie umowy na leczenie szpitalne, uwzględniające nowe kryteria oceny ofert, wynikające z rozporządzenia Ministra Zdrowia. Gdyby z tym dniem postępowanie takie wszczęto, z oczywistych względów żaden ze świadczeniodawców nie byłby w stanie przedstawić opinii wydanej na podstawie art. 95d lub 95e u.ś.o.z. Jednak z uwagi na fakt, iż opinia taka nie jest warunkiem formalnym przystąpienia do konkursu, a jedynie warunkiem uzyskania dodatkowego punktu dla oferty, postępowania takie zapewne toczyć się będą bez przeszkód.

W chwili obecnej na uwagę zasługuje więc przede wszystkim sytuacja świadczeniodawców, którzy planują rozszerzenie działalności o nowe jednostki lub komórki organizacyjne, gdyż w niektórych przypadkach będą oni mieli jeszcze możliwość na podjęcie decyzji o tym, na ile opłacalne jest dla nich przyspieszenie rejestracji nowych jednostek i komórek.

\\\\\\\\\\\\\

\\\ W tym zakresie zaś istotna jest treść art. 24 u.z.u.ś.o., który przedstawienia w postepowaniu pozytywnej opinii wojewody nie wymaga od: \\\ 1) świadczeniodawcy, który został utworzony przed dniem 30 czerwca 2016 r., lub \\\ 2) utworzonej przed dniem 30 czerwca 2016 r. nowej jednostki lub komórki organizacyjnej przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą, lub \\\ 3) inwestycji, o której mowa w art. 95d ust. 1 albo 2 u.ś.o.z., o której mowa w art. 1 u.z.u.ś.o., w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, rozpoczętej przed dniem 30 czerwca 2016 r. \\\

5.Utworzenie komórki lub jednostki - jak ustalić prawidłową datę i dlaczego ma ona znaczenie?

Na uwagę zasługuje w tym kontekście pojęcie „utworzenia” komórki lub jednostki organizacyjnej, warto bowiem ustalić, czy pod pojęciem tym mieści się podjęcie przez podmiot leczniczy decyzji o utworzeniu takiej jednostki czy komórki, czy też uzyskanie jej wpisu do RPWDL. Na pewno dorzucić należy ten ostatni wariant, gdyż wpis do rejestru, zgodnie z art. 100 i nast. ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej - dalej u.dz.l., jest jedynie konsekwencją utworzenia podmiotu leczniczego lub jego określonej jednostki bądź komórki organizacyjnej. Przepis nie mówi tez o dacie rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych, zatem i ta data (podlegająca uwidocznieniu w rejestrze) nie jest datą utworzenia podmiotu. Sama ustawa posługuje się zaś w kilku miejscach pojęciem „utworzenia podmiotu”, nie definiując go. Prowadzi to wniosku, że rozstrzygnięcie w tym przedmiocie pozostawia ona przepisom regulującym zasady funkcjonowania określonego rodzaju podmiotu, czyli trybowi podejmowania decyzji przez różne rodzaje podmiotów leczniczych lub ich założycieli (przedsiębiorcy w tym spółki, podmioty tworzące SP ZOZ, instytuty badawcze, fundacje i inne jednostki wymienione w art. 4 u.dz.l.). Na gruncie przepisów zasadny wydaje się wniosek, i datą utworzenia komórki lub jednostki organizacyjnej będzie więc data podjęcia decyzji o takim utworzeniu, zgodnie z przepisami ustrojowymi odnoszącymi się do podmiotu tworzącego. Wątpliwości budzi jednak fakt, iż wobec braku zakreślenia w przepisach terminu na złożenie wniosku o wpis do rejestru, jak ma to miejsce np. w przypadku umowy spółki z o.o., która, o ile spółka nie zostanie zgłoszona do rejestru w terminie 6 miesięcy, ulega rozwiązaniu - art. 169 ustawy z dnia 15 wrzesnia 2000 r. - Kodeks spółek handlowych. Brak analogicznej regulacji w ustawie o działalności leczniczej powoduje, że decyzja o utworzeniu jednostki może skutkować wpisem do RPWDL po upływie wielu miesięcy, czy wręcz lat, nie niwecząc prawa podmiotu do zwolnienia z obowiązku przedłożenia pozytywnej opinii wojewody zgodnie z art. 148 ust 2 u.ś.o.z. Należy wyrazić wątpliwość, czy taka była wola ustawodawcy.

Przyjmując jednak, iż datą utworzenia podmiotu jest data podjęcia w odpowiedniej formie decyzji o jego utworzeniu (i dotyczy także utworzenia jednostki lub komórki organizacyjnej), można uznać, iż szpitale mają obecnie możliwość dokonania analizy czy w świetle treści map potrzeb zdrowotnych, a także punktacji ofert (z zastrzeżeniem, iż jest to na razie jedynie projekt rozporządzenia), korzystniejsze jest dla nich utworzenie nowych jednostek lub komórek organizacyjnych przed dniem 30 czerwca 2016 r., i skorzystanie ze zwolnienia zawartego w art. 24 u.z.u.ś.o., czy też odczekanie do czasu uruchomienia procedury wydawania opinii, z zastrzeżeniem, iż opinia ta może być negatywna, a jej wydanie wiąże się z koniecznością wniesienia przez wnioskodawcę opłaty w wysokości 4.000 zł. Opinia pozytywna zapewnić ma jednak świadczeniodawcy 1 dodatkowy punkt w przyszłym postępowaniu konkursowym.