Czy szpital może udostępnić dokumentację medyczną zmarłego pacjenta zakładowi ubezpieczeń, jeśli zgodę na jej udostępnienie wyraziła żona zmarłego?

Zwracam się z pytaniem dotyczącym zgody pacjenta na udostępnienie przez szpital jego dokumentacji medycznej zakładowi ubezpieczeń, w związku z toczącym się postępowaniem likwidacyjnym z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Postępowanie likwidacyjne dotyczy roszczenia o zadośćuczynienie w związku ze śmiercią pacjenta (zarzut błędu medycznego). Ubezpieczyciel przedstawił oświadczenie upoważniające szpital do przekazania mu dokumentacji medycznej pacjenta podpisane przez żonę zmarłego (występującą z roszczeniem).

Czy w przedstawionym stanie faktycznym, szpital może w oparciu o takie upoważnienie udostępnić dokumentację medyczną zmarłego zakładowi ubezpieczeń?

Jednocześnie pragnę wskazać, że niniejsza wątpliwość powstała w oparciu o zapis art. 26 ust. 3 pkt 7 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zgodnie z którym podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną również: (...) zakładom ubezpieczeń, za zgodą pacjenta.

Warunki udostępniania dokumentacji medycznej, w tym podmioty upoważnione do uzyskania dostępu, określają przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta – dalej u.p.p. Zasadą jest, że dokumentację medyczną udostępnia się przede wszystkim pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta (art. 26 ust. 1 u.p.p.). Udostępnianie na rzecz innych osób lub podmiotów jest dopuszczalne wyłącznie w przypadkach określonych w przepisach.

Jeżeli chodzi o udostępnianie dokumentacji medycznej zakładom ubezpieczeń, to sytuacja przedstawia się następująco. Jak słusznie zauważono, warunkiem udostępnienia dokumentacji medycznej zakładowi jest aby pacjent uprzednio wyraził na to zgodę (art. 26 ust. 3 pkt 7 u.p.p.). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika jednak, że pacjent wprost takiego upoważnienia zakładowi ubezpieczeń nie udzielił. Upoważnienia dla zakładu udzieliła natomiast żona zmarłego. Prowadzi to do wniosku, że zakład nie jest w tym przypadku uprawniony do uzyskiwania dokumentacji. W tej sytuacji należałoby jednak zbadać, czy osobą upoważnioną do uzyskiwania jest być może żona pacjenta. Jeśli pacjent przed śmiercią upoważnił ją do wglądu w dokumentację medyczną, to wówczas ona może wystąpić z wnioskiem o wydanie kopii. Co istotne, w ślad za orzecznictwem sądów administracyjnych "zakładając racjonalność ustawodawcy nie sposób uznać, że jego celem było zawężenie uprawnień do udostępnienia dokumentacji jedynie do sytuacji śmierci pacjenta w konkretnej placówce medycznej, w której złożył stosowne oświadczenie. Takie ograniczenie uprawnień nie wynika bowiem wprost z żadnych przepisów prawa regulujących prawo dostępu do dokumentacji medycznej" (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 września 2013 r., sygn. akt II OSK 1539/13). Wyrok ten oznacza, że wystarczające będzie upoważnienie dla żony złożone poza placówką, w której pacjent zmarł, w tym także w jakimkolwiek innym podmiocie leczniczym – o ile z samej treści upoważnienia nie wynika ograniczenie do konkretnej dokumentacji medycznej. Dodatkowo w orzecznictwie wskazuje się, że "dyrektor szpitala nie może odmówić udostępnienia dokumentacji medycznej małżonkowi zmarłego, gdy ten nie był w stanie złożyć w szpitalu stosownego upoważnienia dla bliskich. W takiej sytuacji organ zarządzający szpitalem narusza prawo i pozostaje w bezczynności" (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 września 2013 r., sygn. akt II OSK 1539/13). W takim przypadku Autor uznaje za usprawiedliwione udostępnienie dokumentacji medycznej żonie pacjenta. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że w razie nieprzeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w związku z nieuzyskaniem dokumentacji medycznej, ta może być udostępniana wprost w oparciu o obowiązujące przepisy już na dalszym etapie tj. w razie zaistnienia sporu pomiędzy podmiotem leczniczym (jego ubezpieczycielem) a najbliższą rodziną pacjenta. I tak:

-art. 26 ust. 3 pkt 3 u.p.p. stanowi, że dokumentację należy udostępnić sądom, w tym sądom dyscyplinarnym, prokuraturom, lekarzom sądowym i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem;

-art. 26 ust. 3 pkt 9 u.p.p. stanowi, że dokumentację należy udostępnić wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych w zakresie prowadzonego postępowania;

-art. 26 ust. 3 pkt 10 u.p.p. stanowi, że dokumentację należy udostępnić spadkobiercom w zakresie prowadzonego postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.