Czy świadczeniodawca ma prawo odmówić przyjęcia deklaracji do lekarza?
Na przykład lekarz ma komplet deklaracji adekwatny do czasu pracy w POZ. Pacjent upiera się, że chce złożyć deklarację do tego konkretnego lekarza.
Czy przychodnia ma prawo odmówić przyjęcia takiej deklaracji?
Na gruncie przepisów zarządzenia Nr 50/2016/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z 27 czerwca 2016 roku w sprawie warunków zawarcia i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej odmowy przyjęcia deklaracji wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ograniczona jest, co do zasady, do tych tylko przypadków, gdy przekroczona została już maksymalna zalecana liczba świadczeniobiorców objętych opieką przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (2500 osób).
W sytuacji, gdy liczba zadeklarowanych pacjentów nie przekracza 2500 osób, świadczeniodawca winien przyjąć deklarację wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, i w sposób odpowiedni zwiększyć czas pracy lekarza. Ponadto wskazania wymaga, iż w uzasadnionych okolicznościami przypadkach możliwa będzie również odmowa przyjęcia deklaracji wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej składanej przez pacjenta zamieszkującego na terenie gminy innej, niż gmina właściwa lub też gmina bezpośrednio sąsiadująca z gminą siedziby świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej.
Zgodnie z przepisem § 13 ust. 1 zarządzenia Nr 50/2016/DSOZ, zalecana liczba świadczeniobiorców objętych opieką przez jednego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej nie powinna przekraczać 2500 osób. Przedmiotowa norma konstruuje zatem regułę, zgodnie z którą sprawowanie opieki nad pacjentem przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w sposób odpowiadający aktualnej wiedzy medycznej, etyce zawodowej oraz należytej staranności jest możliwe wtedy, gdy liczba pacjentów zadeklarowanych do lekarza nie przekracza 2500 osób.
A contrario uznać należy, iż przepisy zarządzenia Nr 50/2016/DSOZ dopuszczają tak naprawdę prawo do odmowy przyjęcia deklaracji (pomimo konstrukcji deklaracji jako jednostronnego oświadczenia woli składanego przez pacjenta) w tych tylko przypadkach, gdy przekroczona została maksymalna zalecana liczba świadczeniobiorców objętych opieką przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Jednocześnie wskazania wymaga, iż zgodnie z postanowieniami załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24 września 2013 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej "Wykaz świadczeń gwarantowanych lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz warunki ich realizacji" świadczenia gwarantowane lekarza podstawowej opieki zdrowotnej obejmują w szczególności poradę lekarską udzielaną w warunkach ambulatoryjnych oraz poradę lekarską udzielaną w domu świadczeniobiorcy w przypadkach uzasadnionych medycznie.
Tożsama reguła realizacji świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej wyrażona została zresztą przepisami przywoływanego wyżej zarządzenia Nr 50/2016/DSOZ. Otóż jak stanowi przepis § 14 ust. 2 zarządzenia Nr 50/2016/DSOZ, świadczenia lekarza podstawowej opieki zdrowotnej realizowane są w miejscu udzielania świadczeń oraz w przypadkach uzasadnionych wskazaniami medycznymi - poprzez porady udzielane w domu świadczeniobiorcy. W takim przypadku odrębną kwestią pozostaje odpowiedź na pytanie dotyczące możliwości odmowy przyjęcia deklaracji do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ze względu na odległość miejsca zamieszkania pacjenta od miejsca udzielania świadczeń wskazanego przez świadczeniodawcę, zwłaszcza w aspekcie wykonywania ewentualnych wizyt domowych.
Przypomnienia wymaga bowiem, iż realizacja umowy o udzielanie świadczeń gwarantowanych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia gwarantować winna świadczeniobiorcom jak najszerszy dostęp do świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i to od poniedziałku do piątku w godzinach pomiędzy 8.00 a 18.00. Uwzględniając ratio legis komentowanego przepisu przyjąć należy, iż zasada ta doznawałaby istotnych ograniczeń w przypadku konieczności realizacji wizyt domowych na rzecz pacjentów zamieszkujących w znaczącej odległości od miejsca realizacji świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej (na przykład w innych województwach czy też w tym samym województwie, ale w gminach odległych od siedziby przychodni).
W takich bowiem sytuacjach świadczeniodawca ograniczałby, przynajmniej w kontekście czasu pracy przychodni, dostęp zadeklarowanym pacjentom do świadczeń udzielanych w warunkach ambulatoryjnych. Stąd też biorąc pod uwagę postanowienia zarządzenia nr 50/2016/DSOZ, w szczególności te, dotyczące sposobu finansowania świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, wywodzić per analogiam można, iż w uzasadnionych okolicznościami przypadkach możliwa będzie odmowa przyjęcia deklaracji wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej składanej przez świadczeniobiorcę zamieszkującego na terenie gminy innej, niż gmina właściwa lub też gmina bezpośrednio sąsiadująca z gminą siedziby świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej.
W takiej jednak sytuacji lekarz podstawowej opieki zdrowotnej zobowiązany będzie, jak się wydaje, do wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia u innego świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej.
Uwzględniając powyższe ustalenia w przedmiocie przepisów obowiązującego prawa i odnosząc je kolejno do treści sformułowanego pytania stwierdzić należy, iż na gruncie przepisów zarządzenia Nr 50/2016/DSOZ odmowy przyjęcia deklaracji wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ograniczona jest, co do zasady, do tych tylko przypadków, gdy przekroczona została już maksymalna zalecana liczba świadczeniobiorców objętych opieką przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (2500 osób). W sytuacji, gdy liczba zadeklarowanych pacjentów nie przekracza 2500 osób, świadczeniodawca winien przyjąć deklarację wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, i w sposób odpowiedni zwiększyć czas pracy lekarza. Ponadto wskazania wymaga, iż w uzasadnionych okolicznościami przypadkach możliwa będzie również odmowa przyjęcia deklaracji wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej składanej przez pacjenta zamieszkującego na terenie gminy innej, niż gmina właściwa lub też gmina bezpośrednio sąsiadująca z gminą siedziby świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej.