Generalnie nie istnieje ustawowa definicja „błędu medycznego”. Można jednak wspierać się w tym zakresie orzecznictwem Sądu Najwyższego, a od niedawna również definicją zdarzenia niepożądanego, która znalazła się w ustawie o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Zgodnie z art. 2 pkt 8 zdarzenie niepożądane to zdarzenie zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej, powodujące lub mogące spowodować negatywny skutek dla zdrowia lub życia pacjenta, w szczególności zgon, uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia, chorobę, zagrożenie życia, konieczność hospitalizacji albo jej przedłużenia, a także uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia płodu; nie stanowi zdarzenia niepożądanego zdarzenie, którego skutek jest przewidywanym skutkiem prawidłowo udzielonego świadczenia opieki zdrowotnej.

Jeśli chodzi o orzecznictwo, Sąd Najwyższy definiuje błąd medyczny jako czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodną z nauką medycyny w zakresie dostępnym dla lekarza (tak orzeczenie SN z 1 kwietnia 1955 r., sygn. akt IV CR 39/54). Można mówić zarówno o błędzie terapeutycznym (związanym z leczeniem), jak i diagnostycznym (błąd w rozpoznaniu choroby). W doktrynie prawniczej podkreśla się też, że dla stwierdzenia błędu medycznego konieczne jest łączne wystąpienie czterech elementów:

  • postępowania niezgodnego z powszechnie uznanym stanem wiedzy medycznej,
  • winy nieumyślnej (wynikającej z lekkomyślności lub niedbalstwa),
  • wystąpienia szkody (np. pogorszenia stanu zdrowia lub śmierci pacjenta) oraz
  • wystąpienia związku przyczynowo-skutkowego między popełnionym błędem a szkodą.

Czytaj więcej: Odpowiedzialność lekarza za błąd medyczny - także na etapie diagnozy

 

Miejsce nie wyklucza, ale ma znaczenie

Co ważne, do błędu medycznego bądź zdarzenia niepożądanego wcale nie musi dojść w szpitalu, choć oczywiście to właśnie tam ryzyko wystąpienia jest najwyższe, ze względu na charakter udzielanych świadczeń. Może się jednak zdarzyć, że do błędu dojdzie w placówce Podstawowej Opieki Zdrowotnej albo przychodni specjalistycznej. Rodzaj placówki jest jednak o tyle istotny, że część rozwiązań dla pacjentów jest dostępna tylko w momencie, gdy do zdarzenia niepożądanego doszło w szpitalu (np. w przypadku Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych). 

Pacjent, który chce dochodzić roszczeń i odpowiedzialności za popełnienie błędu medycznego bądź wystąpienia zdarzenia niepożądanego, ma do wyboru kilka różnych ścieżek postępowania. W zależności od rodzaju zdarzenia, może złożyć skargę – do kierownika podmiotu leczniczego, okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej izby lekarskiej albo rzecznika praw pacjenta. Opis postępowania w pierwszym przypadku może być zamieszczony np. na stronach internetowych podmiotów leczniczych, a także w samych placówkach, w ramach regulaminów.

Przebieg postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza został uregulowany w rozdziale 5 ustawy o izbach lekarskich. Zgodnie z art. 64, na złożenie skargi celem pociągnięcia lekarza do odpowiedzialności zawodowej pokrzywdzony pacjent ma trzy lata.

Jeśli w przekonaniu pacjenta doszło do naruszenia praw pacjenta, może także złożyć skargę do RPP. Rzecznik może z urzędu lub na wniosek strony, czyli pacjenta, żądać wszczęcia postępowania albo brać udział w toczącym się postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi. Skarga jest wolna od opłat, można złożyć ją na kilka sposobów, ale, co ważne, nie może być ona anonimowa.

Pacjent może również skierować się do sądu – i złożyć pozew cywilny lub karny przeciwko lekarzowi lub placówce, w zależności od sytuacji. Efektem procesu może być np. uzyskanie odszkodowania i/lub zadośćuczynienia.

Czytaj również: Błąd medyczny lub zaniechanie - można złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta

 

Fundusz kompensacyjny – kiedy złożyć wniosek?

Od września 2023 r. funkcjonuje również Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych, prowadzony przez rzecznika praw pacjenta. Zapewnia on szybką, pozasądową drogę do uzyskania rekompensat dla osób, które podczas pobytu w szpitalu doznały uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo uległy zakażeniu szpitalnemu. W przypadku śmierci pacjenta, świadczenie przysługuje również jego bliskim. Fundusz zastąpił wojewódzkie komisje orzekające o błędach medycznych.

Uzyskanie świadczenia nie wymaga udowodnienia winy podmiotu leczniczego. Podstawowym warunkiem przyznania świadczenia jest stwierdzenie, że doszło do zdarzenia medycznego, którego z wysokim prawdopodobieństwem można było uniknąć, gdyby świadczenie zdrowotne zostało pacjentowi udzielone zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo gdyby zastosowano inną dostępną metodę diagnostyczną lub leczniczą. Wniosek o przyznanie świadczenia można złożyć w ciągu roku od uzyskania informacji o zakażeniu, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta (jednak nie później niż w ciągu trzech lat od samego zdarzenia).

Wniosek podlega opłacie w wysokości 335 złotych. Opłata jest bezzwrotna - także w przypadku negatywnego rozpatrzenia. Wysokość świadczenia jest z góry określona w rozporządzeniu i zależy od rodzaju zdarzenia i jego skutków. Maksymalna kwota świadczenia dla pacjenta wynosi 222 800 złotych. W przypadku śmierci pacjenta, świadczenie wynosi do 111 400 zł dla każdej z uprawnionych osób. Z wnioskiem o przyznanie świadczenia mogą w takim przypadku wystąpić dzieci pacjenta, jego rodzice oraz małżonek (niepozostający w separacji) lub partner (konkubent).

Postępowanie przez RPP trwa ok. trzech miesięcy. Następnie sprawa kierowana jest do opiniowania przez Zespół do spraw Świadczeń, składający się z doświadczonych ekspertów. Ma on dwa miesiące na sporządzenie opinii. Opinia jest podstawą decyzji RPP przyznającej lub odmawiającej przyznania świadczenia kompensacyjnego. Osoba niezadowolona z decyzji ma prawo wniesienia odwołania do Komisji Odwoławczej. Od jej rozstrzygnięcia można z kolei wnieść skargę do sądu administracyjnego.

Więcej o funduszu oraz warunkach uzyskania świadczenia można przeczytać na oficjalnej stronie RPP.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.