Czy można przekazać synowi zmarłej pacjentki informację o dacie, godzinie i przyczynie zgonu?

Pacjentka zmarła w domu opieki. Lekarz z pogotowia stwierdził zgon. Po roku syn zmarłej zwrócił się do nas SP ZOZ (który dysponuje karetkami pogotowia) o przekazanie informacji odnośnie daty i godziny zgonu oraz jej przyczyny.

Czy możemy udzielić takich informacji?

Informacja o przyczynie zgonu, podobnie jak informacja o stanie zdrowia, objęta jest tajemnicą i śmierć pacjenta, co do zasady nie zwalnia podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych z obowiązku jej zachowania. Obowiązek ten uchyla jedynie upoważnienie dla innych osób do informacji o stanie zdrowia i dostępu do dokumentacji medycznej udzielone przez osobę zmarłą za jej życia.

Informacja o przyczynie zgonu, podobnie jak informacja o stanie zdrowia, objęta jest tajemnicą i śmierć pacjenta, co do zasady nie zwalnia podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych z obowiązku jej zachowania. Obowiązek ten uchyla jedynie upoważnienie dla innych osób do informacji o stanie zdrowia i dostępu do dokumentacji medycznej udzielone przez osobę zmarłą za jej życia.

Artykuł 9 ust. 3 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta - dalej u.p.p., wyraźnie przewiduje, że pacjent może upoważnić inne osoby do informacji o stanie zdrowia, zaś art. 26 ust. 2 u.p.p. stanowi, że po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną (zawierającej informacje, o których mowa w pytaniu) ma osoba upoważniona przez pacjenta za jego życia. Jeśli zmarły pacjent takiego upoważnienia nie pozostawił albo upoważnił inną osobę niż syn, nie ma podstaw do udostępnienia informacji.

Na tle powołanego przepisu pojawiło się kilka kwestii praktycznych, które były rozstrzygane przez sądy administracyjne. W wyroku z dnia 17 września 2013 r., wydanym w sprawie II OSK 1539/13 Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że z przepisu art. 26 ust. 2 u.p.p. nie można wyprowadzić wniosku, że potrzebne jest szczególne upoważnienie na wypadek śmierci pacjenta. Przepis ten bowiem jednoznacznie stanowi, że osoba, którą upoważniono do wglądu w dokumentację medyczną za życia pacjenta, ma również takie uprawnienie po śmierci pacjenta. W praktyce oznacza to, że osoba, która miała prawo wglądu do dokumentacji medycznej pacjenta za jego życia zachowuje to prawo także po jego śmierci, bez względu na to, czy upoważnienie wyraźnie wskazywało na realizację uprawnienia po śmierci. Upoważnienie pozostaje zatem skuteczne, chyba że zostało przez pacjenta odwołane.

Analizy wymaga także kwestia, czy upoważnienie ma zostać złożone przez pacjenta w placówce, w której zmarł. Zagadnienie to nabiera szczególnego znaczenia w sytuacjach, gdy pacjent przed śmiercią nie jest w stanie złożyć żadnego oświadczenia. W powołanym już wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak również w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 lutego 2013 r. w sprawie VII SAB/Wa 217/12 wyraźnie wskazano, że osoba wnioskująca o udostępnienie dokumentacji medycznej może powołać się na upoważnienie złożone w innej placówce medycznej: "Oświadczenie pacjenta o możliwości udostępnienia dokumentacji medycznej osobie najbliższej, złożone również w innej placówce medycznej i nie odwołane w żaden sposób (wyraźny lub dorozumiany) powoduje domniemanie, że oświadczenie to zachowuje swoją moc również w innych placówkach ochrony zdrowia, skoro jest dołączane do karty choroby w ramach indywidualnej dokumentacji pacjenta". Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny ustawodawca w art. 26 ust. 2 u.p.p. użył co prawda terminu "prawo wglądu w dokumentację medyczną", w przypadku osoby upoważnionej przez zmarłego pacjenta, jednak zakładając racjonalność ustawodawcy nie sposób uznać, że jego celem było zawężenie uprawnień do udostępnienia dokumentacji jedynie do sytuacji śmierci pacjenta w konkretnej placówce medycznej, w której złożył stosowne oświadczenie. Takie ograniczenie uprawnień nie wynika bowiem wprost z żadnych przepisów prawa regulujących prawo dostępu do dokumentacji medycznej.

Podsumowując, syn zmarłej pacjentki może skutecznie domagać się informacji o dacie, godzinie i przyczynie jej śmierci, o ile został upoważniony do tych informacji przez pacjentkę. Może w tym zakresie powołać się na upoważnienie złożone w innej placówce (upoważnienie powinno zostać okazane). Jeżeli w dokumentacji medycznej pacjentki upoważnienia nie ma, a wnioskodawca nie przedstawi żadnego innego, nie budzącego wątpliwości, nie ma podstaw do udzielenia informacji o zmarłej.