W Polsce oficjalnie cesarka na życzenie nie istnieje. Zgodnie ze standardem opieki okołoporodowej, określonym w rozporządzeniu ministra zdrowia z 16 sierpnia 2018, cięcie cesarskie powinno być wykonywane tylko wtedy, gdy jest niezbędne. Co więcej jednym z celów edukacji przedporodowej jest zmniejszanie liczby cesarek. Podczas tzw. szkół rodzenia położne mają przedstawiać korzyści i zagrożenia dla matki i dziecka, powikłania wczesne i późne po cięciu cesarskim. 

Wiele Polek jednak woli cięcie od naturalnego porodu, mimo że pozostaje blizna, dłużej dochodzi się do siebie, mogą pojawić się negatywne konsekwencje. W Polsce aż 43 proc. dzieci rodzi się przez cesarskie cięcie. Poród naturalny kojarzy się z bowiem z bólem. Na forach internetowych wciąż można przeczytać takie wpisy:  Rodziłam przez kilkanaście godzin., położna widziała, że poród się przedłuża i nie robiła z tym zupełnie nic. Pod koniec porodu usłyszałam: jak tak dalej pójdzie, jedziemy na cięcie. Kilkanaście szwów, chamskie odzywki podczas najtrudniejszych faz porodowych ('czego się tak drzesz?!'), zerowe zaangażowanie położnych i lekarki (m.in. zmuszanie do leżenia w jednej pozycji).  I kobiety, które chcą o uniknąć pytają często, jakie są wskazania do cesarski. Ale jak wyjaśnia adwokat Ewa Warmińska-Friberg zasadą jest fizjologiczny przebieg porodu, a jakakolwiek interwencja musi być uwarunkowana zdefiniowaną potrzebą kliniczną – wskazaniem medycznym. 

Czytaj również: Nowe standardy opieki okołoporodowej od 2019 roku >>

 

Jakie są wskazania do cesarki

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego do dotyczącymi cięcia cesarskiego wydanych w 2018 roku wskazania dzielą się na pozapołożnicze i położnicze.  Wskazania pozapołożnicze są ustalane indywidualnie dla każdej ciężarnej ze względu na jej dolegliwości z lekarzem specjalistą. Choć ostateczną decyzję o drodze porodu podejmuje zawsze położnik na podstawie aktualnej sytuacji klinicznej. Wskazaniami do cesarki są więc ciężkie choroby:

  • kardiologiczne - szczególnie zespół Marfana i poszerzona aorty > 45 mm oraz w przypadkach zaawansowanej niewydolności krążenia;
  • ortopedyczne - patologie w obrębie miednicy mniejszej, będące przeszkodą porodową i uniemożliwiające przebieg porodu drogami natury. Grupą pacjentek, u których sposób ukończenia ciąży wymaga rozważenia, są ciężarne z urazem miednicy kostnej w wywiadzie.
  • neurologiczne - najczęściej spotykane to padaczka, tętniak lub guz mózgu;
  • pulmonologiczne - mogą wystąpić podczas ciąży lub w trakcie porodu. Określa się je na podstawie gazometrii i oceny stopnia niewydolności oddechowej, objawiającej się hiperwentylacją z towarzyszącą hipokapnią, spadkiem saturacji oraz zaburzeniami pH.
  • okulistyczne - to odwarstwienie siatkówki oraz zmiany naczyniowe na dnie oka, retinopatia cukrzycowa, stany pooperacyjne gałki ocznej.
  • onkologiczne - głównie chodzi o raka piersi i szyjki macicy, ale inne nowotwory też mogą wykluczyć naturalny poród.
  • psychiatryczne - zaburzeń depresyjne i lękowe oraz silny lęk przed porodem (tokofobia).
  • zakaźne - zarażenie ospą, HIV, opryszczką, czy obecnie koronawirusem

Obecnie coraz częściej na salę porodową trafiają kobiety po 30 roku życia rodzące po raz pierwszy. Te dwa czynniki jednak nie przesądzają o tym, że poród nie będzie naturalny. W tej grupie pacjentek cięcie cesarskie jest uzasadnione oczekiwanymi komplikacjami okołoporodowymi, np. przez gorszą czynność skurczową macicy, mniej elastyczne tkanki, gorszą tolerancję wysiłku.   

Czytaj w LEX: Kto dokonuje oceny ryzyka i nasilenia objawów depresji pacjentki objętej opieką okołoporodową? 

Cesarka po cesarce

W ostatnich latach rośnie odsetek ciężarnych po uprzednio przebytym cięciu cesarskim i przekonanie kobiet, że po cesarce tylko cesarka. Jak jednak czytamy w rekomendacjach wyniki badań wskazują, że zarówno próba porodu drogami natury po przebytym cięciu cesarskim. Jednak są sytuacje, w których druga cesarka jest wskazana. Należą do nich:

  • większa waga dziecka niż wskazuje na to jego wiek ciążowy podejrzenie makrosomii płodu (szacowana masa płodu powyżej 4000 g),
  • ciąża wielopłodowa,
  • położenie miednicowe lub poprzeczne płodu,
  • klasyczne cięcie cesarskie w wywiadzie lub inna operacja na trzonie macicy,
  • więcej niż jedno przebyte cięcie cesarskie,
  • pękniecie macicy lub krocza III lub IV stopnia w wywiadzie,
  • udokumentowany duży ubytek w bliźnie w USG TV przed ciążą (grubość miometrium w okolicy blizny
  • łożysko przodujące lub naczynia przodujące,
  • przebycie poprzedniego cięcia cesarskiego przed 30 tygodniem ciąży,
  • krótki odstęp od cięcia cesarskiego — mniej niż 12 miesięcy,
  • poprzednie cięcie cesarskie z powodu braku postępu porodu,
  • uszkodzenie okołoporodowe dziecka w poprzedniej ciąży,
  • dystocja barkowa przy porównywalnej lub wyższej szacowanej masie ciała płodu,
  • brak samoistnego rozpoczęcia porodu po 40. tygodniu ciąży, jeśli ciężarna nie wyraża zgody na sztuczne wywołanie porodu.

Zatem wbrew temu, co myśli wiele kobiet cesarka nie sprawi, że kolejny poród nie będzie naturalny. Przebycie jednego nie jest wskazaniem, chyba że istnieją stałe i niezmienne powody do jego wykonania, np. wada wzroku, czy jedna z wyżej wymienionych chorób. Dopiero dwie cesarki powodują, że trzecia będzie wskazana.

Czytaj w LEX: Nowe standardy opieki okołoporodowej >>

Wskazania położnicze

Wskazania położnicze są związane zarówno z dzieckiem, jak i z matką.  W przypadku dziecka chodzi najczęściej o nieprawidłowe położenie - częścią przodującą nie jest główka dziecka, a jego pośladki lub miednica, tętno jest zbyt wolne (bradykardia u płodu), gdy zaczyna się poród przedwczesny, a poród siłami natury jest zbyt niebezpieczny dla płodu (niesie za sobą zbyt duże ryzyko uszkodzenia płodu). Dodatkowo, cięcie cesarskie wykonywane jest w sytuacji, kiedy tętno dziecka jest zbyt wolne (bradykardia u płodu) lub wtedy, kiedy brak jest prawidłowej czynności skurczowej macicy i brak jest postępu porodu, który rozpoczął się drogą naturalną.  Ze strony matki najważniejsze wskazanie położnicze do cięcia to ciężki stan przedrzucawkowy, czyli obecność tzw. zatrucia ciążowego, czyli gestozy (wysokie ciśnienie tętnicze w połączeniu z białkomoczem oraz uogólnionymi obrzękami). Do najważniejszych wskazań położniczych należą:

Wskazań do wykonania cesarskiego cięcia jest wiele, m.in.:

  • wypadnięcie pępowiny (gdy pępowina znajdzie się w szyjce lub pochwie, może dojść do odcięcia dopływu tlenu dla dziecka),
  • odklejanie łożyska (część łożyska odkleiła się od ściany macicy),
  • przodujące łożysko (gdy łożysko blokuje ujście szyjki macicy i uniemożliwia normalny poród)
  • zbyt duża główka dziecka,
  • słaba akcja skurczowa podczas porodu (może grozić zbyt długim porodem i w efekcie niedotlenieniem dziecka),
  • KTG wskazuje na zaburzenia czynności serca,
  • konflikt serologiczny,
  • niewłaściwe ułożenie dziecka.

Cesarka na życzenie tylko za pieniądze

W efekcie w szpitalach finansowanych z Narodowego Funduszu Zdrowia nie ma cesarki na życzenie. Choć na forach internetowych kobiety piszą, że o taki poród wcale nie jest trudno, trzeba się tylko dogadać z ordynatorem i zapłacić. Poród przez cesarkę można wykupić w jednym z prywatnych szpitali. To wydatek od 6 do nawet 20 tys. zł w zależności od standardu kliniki i wielkości miasta, w którym się znajduje.