Z dniem 16 sierpnia 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 6 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. poz. 1159). Zmiany wprowadzone przez nowelizację w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 803, ze zm.) obejmują:
- wyłączenie spod stosowania ustawy nieruchomości rolnych będących drogami wewnętrznymi oraz nabycia udziałów lub ich części we współwłasności nieruchomości o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha lub będących drogami wewnętrznymi;
- wyłączenie stosowania warunków nabycia nieruchomości rolnych, określonych w art. 2a ust. 1 i 2 ustawy, w odniesieniu do nabycia nieruchomości przez parki narodowe, w przypadku zakupu nieruchomości rolnych na cele związane z ochroną przyrody;
- ograniczenie możliwości stosowania przez Agencję Nieruchomości Rolnych uprawnienia do nabycia udziałów i akcji w spółkach prawa handlowego, w przypadku gdy nabywcami są osoby bliskie zbywcy, albo nabycie następuje w wyniku dziedziczenia ustawowego lub w przypadku nabycia akcji lub udziałów przez rolnika indywidualnego w wyniku dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego.
Ponadto nowelizacja wprowadza istotną zmianę w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 790, ze zm.), polegającą na uchyleniu ust. 2a w art. 68. Obowiązywanie uchylonego przepisu powodowało powstrzymywanie się banków od udzielania kredytów, których zabezpieczeniem miały być hipoteki ustanowione na nieruchomościach rolnych.
Zgodnie z jego brzmieniem suma hipoteki na nieruchomości rolnej w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nie może przewyższać wartości rynkowej tej nieruchomości ustalonej na dzień ustanowienia hipoteki, a do wniosku o wpis hipoteki do księgi wieczystej dołącza się operat szacunkowy, sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Uchylenie wskazanego przepisu powoduje powrót do stanu prawnego sprzed dnia 30 kwietnia 2016 r., w którym suma hipoteki na nieruchomości rolnej kształtowana była przez strony umowy.
Nowe rozwiązania prawne stosowane będą do postępowań dotyczących nabycia nieruchomości rolnych oraz wpisu do księgi wieczystej wszczętych od dnia 30 kwietnia 2016 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. poz. 585) i niezakończonych do dnia wejścia w życie nowelizacji.
Ponadto nowe przepisy znajdą zastosowanie do czynności prawnych związanych z realizacją uprawnienia Agencji Nieruchomości Rolnych do nabycia udziałów i akcji w spółce prawa handlowego, która jest właścicielem nieruchomości rolnej, w stosunku do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy.
