Z tego, że przepis upoważniający jest podstawą obowiązywania aktu wykonawczego wydanego na jego podstawie wynika, że utrata mocy przez przepis upoważniający automatycznie powoduje utratę mocy przez taki akt wykonawczy. Jest to reguła walidacyjna wynikająca z omawianych przepisów konstytucyjnych. Jeżeli uchyla się ustawę, na podstawie której wydano dany akt wykonawczy, albo uchyla się przepis ustawy upoważniający do wydania tego aktu wykonawczego, to akt ten traci moc obowiązującą odpowiednio z dniem wejścia w życie ustawy uchylającej albo z dniem wejścia w życie przepisu uchylającego przepis upoważniający do wydania tego aktu.
Jeśli wraz z uchyleniem dotychczasowej ustawy wchodzi w życie nowa ustawa, która zawiera taki sam przepis upoważniający do wydania aktu wykonawczego (a więc norma upoważniająca do wydania danego aktu wykonawczego została „przeniesiona” do innego aktu), ustawodawca może na mocy specjalnego przepisu przejściowego postanowić, że dotychczasowe akty wykonawcze zachowają swoją moc obowiązującą.
Znacznie bardziej skomplikowana jest sytuacja, w której przepis upoważniający nie utracił mocy, lecz został zmieniony (chodzi tu o zmianę merytoryczną, czyli taką, w wyniku której zmianie uległ zmianie którykolwiek z wymogów dotyczących wydania danego aktu wykonawczego, a nie o zmianę formalną, w której zmianie podlega tylko sposób wyrażenia określonej normy). Skutki takiej zmiany zależą od tego, jaki element upoważnienia i w jakim zakresie, uległ zmianie.
Jeśli w przepisie upoważniającym zmianie ulega rodzaju aktu wykonawczego albo organ upoważniony do wydania tego aktu, dotychczasowy akt wykonawczy traci moc, gdyż stał się niezgodny z upoważnieniem – ustawa nie upoważnia już do wydania danego rodzaju aktu wykonawczego albo nie upoważnia danego organu do wydania aktu wykonawczego. Ustawodawca może w przepisach przejściowych ustawy zmieniającej zachować w mocy dotychczasowe akty wykonawcze, ale tylko wtedy, gdy nie zmieniła się konstytucyjna kategoria aktów wykonawczych. Jest to niemożliwe np. gdy do tej spory aktem wykonawczym było rozporządzenia ministra, a według zmienionych przepisów ma to być akt prawa miejscowego. W takiej sytuacji niezgodność jest rangi konstytucyjnej i przepis przejściowy rangi ustawowej nie jest w stanie jej zalegalizować.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności
|
@page_break@
Przykładem dobrze ilustrującym problem zmiany przepisu upoważniającego polegającej na zmianie rodzaju aktu wykonawczego i organu upoważnionego do wydania aktu wykonawczego, jest zmiana art. 135 ust. 2 ustawy z 27 IV 2001 r. Prawo ochrony środowiska wprowadzona przez art. 19 ustawy z 29 VII 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej. Zmiana ta polegała na przeniesieniu upoważnienia do wydania aktu wykonawczego z wojewody (który wydawał w tej sprawie rozporządzenie) na sejmik województwa (który wydaje w tej sprawie uchwały). Zmianie uległ zatem zarówno rodzaj aktu wykonawczego jak i organ upoważniony do wydania tego aktu. Gdyby ustawa zmieniająca nie utrzymała w mocy dotychczasowych aktów wykonawczych, automatycznie utraciłyby one moc obowiązującą. Ważne jednak było to, że z punktu widzenia Konstytucji kategoria aktów wykonawczych nie uległa zmianie – nadal były do akty prawa miejscowego w rozumieniu art. 94 Konstytucji. Nie było więc konstytucyjnych przeciwskazań do utrzymania dotychczasowych aktów wykonawczych w mocy i ustawodawca skorzystał z tego, zamieszczając w ustawie zmieniającej przepis przejściowy utrzymujący w mocy dotychczasowe akty wykonawcze. Dzięki temu, mimo wejścia w życie zmiany przepisu upoważniającego, dotychczasowe akty wykonawcze pozostały w mocy i nie powstały luki w prawie.
Odmiennie należy oceniać sytuacje, w których w przepisie upoważniającym zmianie ulega zakres spraw przekazanych do uregulowania w akcie wykonawczym, albo wytyczne do tego aktu. W takiej sytuacji decydujące znaczenie ma to, czy dotychczasowy akt wykonawczy zawiera regulacje zgodne z tym zmienionym zakresem (lub wytycznymi). W takim zakresie, w jakim przepisy aktu wykonawczego zawierają wyrażają normy niezgodne ze znowelizowanym przepisem upoważniającym, dotychczasowy akt wykonawczy traci moc obowiązującą. W pozostałym zakresie obowiązuje on nadal.
Wprawdzie powołane rozporządzenie w sprawie Zasad techniki prawodawczej dopuszcza również w takich sytuacjach zamieszczanie w ustawach zmieniających przepisów przejściowych utrzymujących w mocy akty wykonawcze wydane na podstawie zmienianych przepisów, ale w sytuacji, gdy w przepisie upoważniającym zmienia się zakres lub wytyczne, utrzymywanie w mocy dotychczasowych aktów wykonawczych jest niepotrzebne. W tym zakresie, w jakim nie są one niezgodne ze znowelizowanym upoważnianiem, nie przestają one obowiązywać, nie trzeba więc ich utrzymywać w mocy.
Natomiast w takim zakresie, w jakim są one niezgodne ze znowelizowanym upoważnianiem, utrzymanie ich w mocy doprowadziłoby do stanu niezgodności z Konstytucją, a każdy sędzia mógłby odmówić stosowania takiego aktu wykonawczego (gdyż sędziowie zgodnie z Konstytucją podlegają tylko ustawom).
Więcej na ten temat zob. w: G. Wierczyński, Utrata mocy przez akt wykonawczy jako skutek zmiany upoważnienia ustawowego, Państwo i Prawo 2011, nr 4, s. 49.
| Dowiedz się więcej z książki | |
|
Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności
|