Ostatnie lata przyniosły znaczny wzrost liczby obcokrajowców przybywających do Polski. Wywołany przez reżim białoruski kryzys uchodźczy na wschodniej granicy, a następnie wybuch wojny w Ukrainie, wymusiły podjęcie przez polskie władze pilnych działań ukierunkowanych z jednej strony na ochronę granicy państwowej i zachowanie kontroli nad polityką wjazdową i pobytową, z drugiej zaś - na zabezpieczenie podstawowych praw i wolności przybywających osób.
RPO upomina się o prawa cudzoziemców
RPO wskazuje, że rozporządzenie MSWiA z 13 marca 2020 r., które pozwala na tzw. pushabcki, nie daje cudzoziemcom gwarancji ochrony przed nieludzkim traktowaniem i w praktyce uniemożliwia złożenie wniosku o ochronę międzynarodową. Procedura ta uniemożliwia weryfikację, czy osoby zawracane do linii granicy faktycznie nie deklarowały woli ubiegania się o ochronę międzynarodową. W piśmie skierowanym do ministra spraw wewnętrznych i administracji Marcina Kierwińskiego RPO zwraca uwagę, że Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał m.in., że obowiązujące rozporządzenie narusza ustawę o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP oraz ustawę o cudzoziemcach.
Czytaj też w LEX: Rogala Rafał, Prawo cudzoziemca do ubiegania się na granicy o udzielenie ochrony międzynarodowej >
Marcin Wiącek dodaje też, że innym rozporządzeniem zmniejszono minimalną powierzchnię na osobę w strzeżonym ośrodku lub areszcie dla cudzoziemców do 2 m kw. To mniej niż minimum w zakładach karnych i zaznacza, że kwaterowanie cudzoziemców w taki sposób może zostać uznane za przejaw nieludzkiego lub okrutnego traktowania.
Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do ministra spraw wewnętrznych i administracji Marcina Kierwińskiego o uchylenie obowiązujących przepisów. - Wyrażam nadzieję, że przychyli się Pan Minister do zaprezentowanych przeze mnie postulatów i doprowadzi do zmian legislacyjnych umożliwiających migrantom realizację ich podstawowych praw – pisze Marcin Wiącek w piśmie z 18 grudnia 2023 r.
Czytaj też: Choć pushbacki cudzoziemców są wątpliwe prawnie, to ciągle mają miejsce >
Jak wskazuje RPO, obecnie żadna z procedur nie gwarantuje, że prawo każdego cudzoziemca do złożenia wniosku o ochronę międzynarodową w Polsce będzie należycie respektowane. Nie stwarza też możliwości indywidualnej oceny jego sytuacji faktycznej, w tym np. analizy ryzyka naruszenia prawa do życia czy wolności, także wolności od tortur i nieludzkiego traktowania w przypadku zawrócenia do linii granicy czy realizacji obowiązku opuszczenia Polski.
Zawrócenie do granicy cudzoziemca, który nielegalnie ją przekroczył, może być uznane za dopuszczalne wyłącznie w drodze wyjątku, w ramach wyznaczonych przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (wyrok ETPC z 13 lutego 2020 r. w sprawie N.D. i N.T. przeciwko Hiszpanii, skargi nr 8675/15 and 8697/15). Podstawowym wymogiem jest potrzeba zapewnienia cudzoziemcowi gwarancji ochrony przez nieludzkim traktowaniem. Obecnie obowiązujące w Polsce przepisy nie odpowiadają temu standardowi.
Z całym pismem Rzecznika Praw Obywatelskich w tej sprawie można zapoznać się tutaj >
Czytaj też w LEX: Świątkowski Andrzej Marian, Unijny system azylowy a prawo publicznego uprawiania praktyk religijnych oraz zakaz ograniczania wolności wyznania >
