Możliwości prawne, jakie daje ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177 z późn. zm., dalej: u.p.z.p.), mają istotny wpływ na efektywne gospodarowanie środkami publicznymi pozostającymi w dyspozycji między innymi jednostek samorządu terytorialnego. U.p.z.p. nie ogranicza się bowiem wyłącznie do nakładania na te podmioty uciążliwych niekiedy obowiązków. Zawiera również rozwiązania, które mogą znacznie wpłynąć na zmniejszenie kosztów udzielanego przez zamawiających zamówienia publicznego oraz umożliwić im poprawę jakości przedmiotu zamówień publicznych.


Istotnym narzędziem, który może znacznie podnieść poziom efektywności udzielanego zamówienia publicznego przez jednostki samorządu terytorialnego, a które jest uregulowane w u.p.z.p., jest zamówienie wspólne. Zamawiający chcąc skorzystać z tego narzędzia winni poznać nie tylko korzyści, które przyniesie jego stosowanie, ale również wymogi prawne określone w u.p.z.p., w szczególności te wymogi, które wprowadziła ostatnio ustawa z dnia 22 czerwca 2016 roku o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 1020, dalej: u.z.u.p.z.p.)


W myśl art. 16 ust. 1 - 4 u.p.z.p. zamawiający mogą wspólnie przeprowadzić postępowanie i udzielić zamówienia wyznaczając spośród siebie zamawiającego upoważnionego do przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia w ich imieniu oraz na ich rzecz. Minister kierujący działem administracji rządowej może również, w drodze zarządzenia:
1) wskazać spośród podległych jemu jednostek organizacyjnych lub przez niego nadzorowanych zamawiającego, który będzie właściwy do prowadzenia postępowań i udzielania zamówień na rzecz tych jednostek, 2) polecić tym jednostkom nabywanie określonych rodzajów zamówień od wskazanego albo centralnego zamawiającego lub od wykonawców wybranych przez wskazanego albo centralnego zamawiającego, oraz 3) polecić udzielanie zamówień na podstawie umowy ramowej zawartej przez wskazanego albo centralnego zamawiającego. Nadto, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego może wyznaczyć spośród podległych samorządowych jednostek organizacyjnych jednostkę organizacyjną, właściwą do przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia na rzecz tych jednostek.


Na podstawie przedmiotowego artykułu można stwierdzić, że u.p.z.p. nie zawiera żadnych wymogów ani ograniczeń ze względu na rodzaj zamawiającego. Wszystkie kategorie podmiotów publicznych, określone w art. 2 pkt 12 u.p.z.p. mogą podjąć decyzję o wspólnym przeprowadzeniu postępowania i udzieleniu zamówienia publicznego. Nadto, należy wskazać, że w wyroku z dnia 2 kwietnia 2015 roku, sygn. akt. I CSK 207/14, Sąd Najwyższy stwierdził, że z normy zawartej w art. 16 ust. 1 u.p.z.p. nie wynika zakaz wspólnego przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia publicznego przez podmioty o niejednorodnym statusie, tj. podmioty posiadające status zamawiającego w rozumieniu art. 2 pkt. 12 i art. 3 ust. 1 u.p.z.p. łącznie z innymi podmiotami, które, co do zasady, tego statusu nie posiadają. Na marginesie należy zaznaczyć, że w uzasadnieniu do wyroku z dnia 2 kwietnia 2015 roku, sygn. akt. I CSK 207/14, Sąd Najwyższy wskazał, że „(…) zakazu takiego niepodobna wywieść, wbrew odmiennemu poglądowi Sądu Okręgowego, z art. 16 ust. 1 P.z.p. Przepis ten nie zabrania wspólnego przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia przez takie różne podmioty. Skorzystanie zaś przez nie z przewidzianej w art. 16 ust. 1 P.z.p. możliwości przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia przez jednego zamawiającego w imieniu wielu zamawiających może wynikać z przyczyn o charakterze ekonomicznym (np. możliwość zakupu większej ilości towarów bądź usług może zapewnić korzystniejsze warunki zakupu), ale także z warunków organizacyjnych (np. brak wyspecjalizowanych służb mogących przeprowadzić skomplikowane postępowanie). Brak jurydycznych przesłanek do pozbawienia ich tej możliwości”. Tym samym, jednostka samorządu terytorialnego może podjąć decyzję o wspólnym zamówieniu z inną jednostką samorządu terytorialnego, z podmiotem posiadającym status zamawiającego w rozumieniu art. 2 pkt. 12 i art. 3 ust. 1 u.p.z.p. oraz z innymi podmiotami, które, co do zasady, tego statusu nie posiadają.

Pomimo, że art. 16 u.p.z.p. nie zawiera żadnych ograniczeń ze względu na rodzaj zamawiającego, to u.p.z.p. zawiera inne wymogi, które musi spełnić zamawiający (w tym jednostka samorządu terytorialnego), który chce podjąć decyzję o wspólnym przeprowadzeniu postępowania i udzieleniu zamówienia publicznego z innym podmiotem. Jednym z takich wymogów jest udzielenie przez te podmioty jednemu spośród siebie stosownego pełnomocnictwa do przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia publicznego. Warunek ten nie oznacza jednak utraty między innymi przez jednostkę samorządu terytorialnego swojego statusu zamawiającego. Zgodnie ze stanowiskiem Urzędu Zamówień Publicznych udzielenie pełnomocnictwa w ramach zamówień wspólnych ma jedynie uzasadnienie organizacyjne i ma na celu uzyskanie wyłącznie formalnej podstawy do wykonywania czynności związanych z przeprowadzeniem postępowania i udzieleniem zamówienia publicznego. W piśmiennictwie zaznacza się, że pełnomocnikiem może być wyłącznie jeden z zamawiających występujących wspólnie, a nie osoba trzecia, która odpłatnie zajmuje się wykonywaniem czynności pełnomocnika. Niemniej jednak, w wyroku z dnia 25 kwietnia 2013 roku, sygn. KIO 827/1, Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że zamawiający udzielający wspólnie zamówienia publicznego mogą upoważnić wyznaczonego przez siebie zamawiającego do udzielenia pełnomocnictwa podmiotowi profesjonalnie zajmującemu się przygotowywaniem i prowadzeniem postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

Dowiedz się więcej z książki
Prawo zamówień publicznych. Wybór najkorzystniejszej oferty i zawieranie umów
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł

 

 

Kolejną istotną kwestą, która nie wynika jednak z przepisów u.p.z.p., a którą zamawiający udzielający wspólnie zamówienia publicznego powinni sporządzić, jest umowa o wspólne zamówienie, w której szczegółowo powinny zostać ureguluje wzajemne relacje pomiędzy zamawiającymi. Umowa ta, jak wskazuje się literaturze przedmiotu, winna określać wymagania dotyczące samego przedmiotu zamówienia oraz zasady, jakie będą obowiązywały w ramach prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz wynagrodzeniem wykonawcy. Część autorów wskazuje także, że umowa ta powinna regulować kwestie związane z powołaniem komisji przetargowej i biegłych oraz przechowywaniem dokumentacji przetargowej. Wydaje się jednak, że zasadne jest uregulowanie w przedmiotowej umowie wszelkich wątpliwych kwestii, które mogą wystąpić pomiędzy zamawiającymi w ramach prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.


Dodatkowo należy zaznaczyć, że z dniem wejścia w życie u.z.u.p.z.p. określone zostały zasady odpowiedzialności zamawiających udzielających zamówień wspólnych, za nie wypełnienie obowiązków wynikających z przepisów określonych w u.p.z.p.


Art. 1 pkt 29 u.z.u.p.z.p. stanowi, że jeśli postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego jest prowadzone w całości w imieniu i na rzecz więcej niż jednego zamawiającego, wszyscy zamawiający ponoszą odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków wynikających z u.p.z.p. Odpowiedzialność ta ma zastosowanie również w sytuacji, gdy jeden z zamawiających prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia, występując we własnym imieniu i w imieniu pozostałych zamawiających. Jednakże, gdy postępowanie o udzielenie zamówienia nie jest prowadzone w całości w imieniu i na rzecz wszystkich zamawiających, każdy zamawiający ponosi odpowiedzialność za wypełnienie swoich obowiązków wynikających z u.p.z.p. w zakresie części postępowania, które prowadzi w swoim imieniu i na swoją rzecz. Na marginesie należy wskazać, że na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego, w piśmiennictwie występował spór w kwestii odpowiedzialności zamawiających prowadzących wspólne zamówienie. Część autorów uważała, że zamawiający mogą w sposób swobodny określać w umowie zasady odpowiedzialności. Z kolei przeciwnicy tej tezy sądzili, że wykluczona jest możliwość zwolnienie się z odpowiedzialności niektórych zamawiających, bowiem analogicznie jak przypadku reżimu odpowiedzialności obejmującego konsorcjum wykonawców, zamawiający korzystający z narzędzia jakim są wspólne zamówienia winni odpowiadać solidarnie za niewypełnienie obowiązków wynikających z przepisów u.p.z.p.


Mając na uwadze art. 16 u.p.z.p. należy zatem stwierdzić, że jedynym warunkiem wspólnego prowadzenia postępowania i udzielania zamówienia publicznej jest udzielenie przez zamawiających jednemu spośród siebie stosownego pełnomocnictwa do przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia publicznego oraz sporządzenie umowy, która regulowałaby relacje pomiędzy zamawiającymi. Jednostki samorządu terytorialnego, które zdecydują się na wspólne zamówienia mogą osiągnąć liczne korzyści, do których należy zaliczyć atrakcyjniejsze warunki finansowe od wykonawców oraz zoptymalizowanie wykorzystania swoich potencjałów osobowych. Nadto, w związku z faktem wykorzystania narzędzia, jakim jest zamówienia wspólne, jednostki samorządu terytorialnego mogą zmniejszyć koszty udzielania zamówień publicznych. Koszty te dzielą się wówczas pomiędzy wszystkich zamawiających biorących udział w ich udzielaniu, co w konsekwencji wpływa na zwiększenie efektywności gospodarowania środkami publicznymi, pozostającymi w dyspozycji nie tylko jednostek samorządu terytorialnego, ale również innych podmiotów publicznych.