Dyrektor MOPS w Olsztynie ustalił Czesławowi M. opłatę za pobyt jego ojca w miejscowym DPS-ie. Ten nie zgadzając się z nią co do zasady, w odwołaniu podkreślił negatywną rolę ojca w swoim życiu, który najpierw nadużywał alkoholu, wszczynał awantury i stosował przemoc fizyczną wobec rodziny, a następnie ją porzucił. Podniósł także, że wysokość opłaty będzie stanowić znaczące obciążenie dla jego budżetu domowego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało jednak zaskarżoną decyzję w mocy.
Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl i zyskaj unikalne funkcjonalności >>>
Brak zgody na wywiad środowiskowy
Organ zwrócił uwagę, że Czesław M. nie wyraził zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego i to pomimo dwukrotnego wezwania i pouczenia o skutkach odmowy. Dodał, że stosunki rodzinne pomiędzy skarżącym, a jego ojcem nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Natomiast o możliwość zwolnienia z opłaty skarżący mógłby się ubiegać w odrębnym postępowaniu, po ostatecznym uregulowaniu kwestii pobytu i odpłatności za pobyt ojca w DPS.
Czytaj w LEX: Umieszczenie w DPS bez zgody osoby >>>
Czytaj w LEX: Odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej - kwestie wybrane >>>
Skarga w tej sprawie trafiła do sądu administracyjnego. Czesław M. wyjaśnił, że zmuszanie go do partycypowania w kosztach utrzymania ojca w sytuacji, gdy ten nie uczestniczył w jego wychowaniu, byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Dodał, że ma na utrzymaniu ciężko chorą córkę, jak też pomaga finansowo matce. Odnosząc się do zarzutu o unikanie wywiadu środowiskowego, wyjaśnił, że nie wyraził zgody na jego przeprowadzenie mając w pamięci sposób, w jaki pracownik MOPS-u potraktował go poprzednim razem - wywiadu musiał udzielać mu na korytarzu w budynku MOPSU-u i w obecności innych petentów.
Przeczytaj także:
- Czasami bez wywiadu środowiskowego ani rusz - kurator pilnie potrzebny
- WSA: Dziecko alkoholika nie zawsze musi płacić za jego pobyt w DPS
Sąd administracyjny uwzględnił skargę
Analizując okoliczności sprawy, sąd podważył stanowisko organów, iż skarżący świadomie odmówił udzielenia wywiadu środowiskowego i w związku z tym zaistniały podstawy do zastosowania regulacji zawartej w art. 61 ust. 2e u.p.s. Zwrócił uwagę, że skarżący nie odpowiedział na informację o konieczności przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, gdyż był to okres nasilenia się choroby jego córki i wraz z żoną był zaabsorbowany walką o jej zdrowie. Poza tym, gdy poprzednio zgłosił się na przeprowadzenie wywiadu, to był on sporządzany w korytarzu, w obecności innych petentów. W takich okolicznościach był zmuszony podać dane o swojej rodzinie, chorobie matki i córki.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Kwestionariusz rodzinnego wywiadu środowiskowego >
- Oświadczenie o przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego w postaci elektronicznej >
- Oświadczenie o stanie majątkowym >
Cena promocyjna: 149.25 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 159.2 zł
Sąd ocenił jako nieprawidłowe podjęte przez organ działania w celu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Wywiad jest bowiem specyficznym sposobem zbierania informacji o sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej osoby ubiegającej się o świadczenia, będąc podstawą ustaleń faktycznych dokonywanych w decyzji administracyjnej. Jego brak uniemożliwia organowi dokonanie oceny rzeczywistej sytuacji rodzinnej i majątkowej osoby w stosunku do której organ ustala odpłatność za pobyt ojca w domu pomocy społecznej.
Sposób przeprowadzenia wywiadu określają przepisy rozporządzenia z 8 kwietnia 2021 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego. W tej sprawie z uwagi na ogłoszenie stanu epidemii SARS-CoV-2, wywiad środowiskowy został przeprowadzony w procedurze uproszczonej. Dopuszczała ona, by ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej nastąpiło na podstawie rozmowy telefonicznej z pracownikiem socjalnym albo na podstawie oceny określonych dokumentów. W żadnym przypadku nie przewidziano jednak przeprowadzenia wywiadu na korytarzu ośrodka pomocy społecznej, i to jeszcze w obecności osób postronnych. Taki sposób przeprowadzenia wywiadu w sposób oczywisty naraża na dyskomfort osobę podającą dane dotyczące swojej sytuacji osobistej, ale także może stanowić przejaw naruszenia jej prawa do prywatności wobec innych osób mogących przysłuchiwać się udzielanym wyjaśnieniom. Trudno zatem dziwić się skarżącemu, że nie wyraził w dalszym toku postępowania zgody na kolejny rodzinny wywiad środowiskowy.
Czytaj w LEX: Kryteria przyjęć do domów pomocy społecznej – problemy interpretacyjne i ocena praktyków >>>
Wymiar opłaty i jednoczesne zwolnienie od jej ponoszenia
Sąd zauważył, że ustawodawca nie uzależnił obowiązku odpłatności za pobyt w DPS od osobistych stosunków osoby zobowiązanej i mieszkańca domu pomocy. Obowiązek zstępnego chociaż pozostaje w funkcjonalnym związku z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o alimentacji, nie jest obowiązkiem alimentacyjnym, lecz publicznoprawnym ciężarem powstającym z chwilą przyjęcia osoby skierowanej do DPS. Jednakże zobowiązany do ponoszenia tej opłaty może się ubiegać o zastosowanie instytucji zwolnienia, przewidzianej w art. 64 oraz art. 64a ustawy o pomocy społecznej, jak i z instytucji odstąpienia od zwrotu opłat wniesionych zastępczo przez gminę, przewidzianej w art. 104 ust. 4 u.p.s.
W tej sprawie organ błędnie jednak uznał, że ewentualne zwolnienie z opłat za pobyt ojca w DPS może być przedmiotem odrębnej decyzji, wydanej dopiero po ostatecznym ustaleniu osoby zobowiązanej i określeniu wysokości opłaty miesięcznej za pobyt. Skoro bowiem treść art. 64 u.p.s. obok pojęcia osoby wnoszącej opłatę wymienia także osobę obowiązaną, a zatem taką, wobec której jeszcze taki obowiązek nie został skonkretyzowany, to dopuszczalne jest zwolnienie z ponoszenia opłat z jednoczesnym ustaleniem opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej.
Wyrok WSA w Olsztynie z 6 października 2022 r. II SA/Ol 459/22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.