Eksperci Senatu: Wykreślić akapit o umorzeniu postępowań reprywatyzacyjnych

Uchwalenie poprawek do kodeksu postępowania administracyjnego zakończy w praktyce reprywatyzację na drodze administracyjno-sądowej - stwierdzają legislatorzy Senatu. Toczące się w urzędach i przed sądami postępowania dotyczą przejętego przez władze komunistyczne majątku obywateli polskich wszystkich 12 narodowości i wyznań, których spadkobiercy utracą prawo do ubiegania się o odszkodowanie, nawet jeśli postępowania toczą się od dziesięcioleci.

- Droga administracyjna jest jedyną możliwością reprywatyzacji wobec nieuchwalenia w stosownym czasie ustawy reprywatyzacyjnej - zwracają uwagę Sławomir Szczepański, główny legislator i Michał Pruszyński, główny ekspert Senatu.

Chodzi o uchwaloną 24 czerwca br. zmianę dotyczącą art. 156 par 2 oraz do 158 kodeksu postępowania administracyjnego. Wprowadza ona zasadę, że nie można stwierdzać nieważności decyzji wydanych bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa , jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Ale jednocześnie ten sama zmiana przewiduje inne bardziej radykalne rozstrzygnięcie. Mianowicie w przypadku decyzji co najmniej 30 letnich nie będzie w ogóle  żadnego postępowania, a te, które są w toku zostaną umorzone. Nowe przepisy mają mieć również zastosowanie do spraw wszczętych i niezakończonych przed wejściem ich w życie.

Czytaj: Sejm uchwalił - stare decyzje administracyjne nie do podważenia>>

Sprawiedliwość proceduralna

Legislatorzy proponują skreślenie artykułu, w którym Sejm przyjął, że wejście w życie art. 2 ust. 2 spowoduje umorzenie ex lege (z mocy samego prawa) wszystkich postępowań administracyjnych w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowień, wszczętych po upływie 30 lat od dnia doręczenia decyzji lub postanowienia i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy.

Czytaj: Rząd tłumaczy USA zmiany w przepisach o reprywatyzacji>>

Przepis ten budzi zasadnicze wątpliwości, co do zgodności z wywodzonymi z art. 2 Konstytucji i obudowanymi bogatym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasadami zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa - wskazują eksperci senaccy. Między innymi, nakazującymi ustawodawcy należyte zabezpieczenie „interesów w toku” oraz sprawiedliwości proceduralnej.

Trzeba uwzględnić interes stron

Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego jednoznacznie wynika, że na ustawodawcy ciąży obowiązek uwzględnienia technik stanowienia prawa.  Zwłaszcza dotyczących przepisów przejściowych, ochrony praw słusznie nabytych i ochrony interesów będących w toku - podkreślają Szczepański i Pruszyński.

- Ustawodawca musi mieć na uwadze interesy podmiotów ukształtowane przed dokonaniem zmiany stanu prawnego, do których należy zaliczyć możliwość uzyskania decyzji stwierdzającej wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa - dlatego legislatorzy proponują poprawki: w art. 2 skreśla się ust. 2.

Poprawka senacka jest o tyle istotna, że zażegnałaby spór powstały na tle tej nowelizacji między rządami Polski a USA i Izraela. W celu wyjaśnienia tej kwestii odwiedziła nasz kraj we wtorek 6 lipca Cherrie Daniels z amerykańskiego Departamentu Stanu, wysłanniczka rządu USA do spraw Holokaustu.

Rząd USA nie godzi się, by w przypadku decyzji co najmniej 30 letnich nie będzie można w ogóle prowadzić żadnego postępowania, a te, które są w toku zostaną umorzone. Nowe przepisy mają mieć również zastosowanie do spraw wszczętych i niezakończonych przed wejściem ich w życie.