Wygaśnięcie mandatu wójta nie zawsze według kodeksu wyborczego

Jakie przepisy należy zastosować w zakresie wygaśnięcia mandatu wójta w przypadku kadencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) rozpoczętej przed dniem wejścia w życie ustawy Kodeks wyborczy?

Na podstawie ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku Przepisy wprowadzające ustawę - Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011r. Nr 21, poz. 113, z póżn. zm.) w dniu 1 stycznia 2011 roku weszła w życie ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.).

W myśl art. 10 pkt 2 ustawy Przepisów wprowadzających ustawę - Kodeks wyborczy utraciła moc ustawa z dnia 20 czerwca 2002 roku o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1191, z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 16 lipca 1998 roku - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1190, z późn. zm.). Niemniej jednak art. 16 ust. 1 ustawy wprowadzającej stanowił, że ustawę Kodeks wyborczy stosuje się do wyborów, które zostaną zarządzone po dniu jej wejścia w życie oraz kadencji, które rozpoczną się po przeprowadzeniu tych wyborów.


Ust. 2 art. 16 stanowił, że do wyborów zarządzonych przed dniem wejścia w życie Kodeksu wyborczego stosuje się przepisy dotychczasowe. W myśl ust. 3 art. 16 do nowych, przedterminowych oraz uzupełniających wyborów organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, przeprowadzanych w trakcie kadencji, w czasie której ustawa Kodeks wyborczy weszła w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe. Natomiast ust. 4 art. 16 stanowił, że do przedterminowych wyborów wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przeprowadzanych w trakcie kadencji, w czasie której ustawa Kodeks wyborczy weszła w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe.


W takim stanie prawnym nie budziło wątpliwości, że do kadencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta – w dalszej części artykułu będę posługiwała się dla ułatwienia określeniem wójt), rozpoczętej przed dniem wejścia w życie ustawy Kodeks wyborczy, w zakresie wygaśnięcia mandatu wójta mają zastosowanie przepisy ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

Jednak jeszcze przed wejściem w życie ustawy Kodeks wyborczy, w wyroku z dnia 20 lipca 2011 roku sygn. akt K 9/11 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 16 ust. 1 i 2 w związku z art. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy jest niezgodny z art. 2 i 10 Konstytucji Rzeczypospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. Nr 78, poz. 483).

W związku z powyższym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego pojawiła się wątpliwość zastosowania odpowiednich przepisów do wygaśnięcia mandatu wójta, bowiem ustawa Kodeks wyborczy w porównaniu do ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw odmiennie określa przesłanki wygaśnięcia mandatu wójta.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów. Wygaśnięcie mandatu stwierdza rada gminy w drodze uchwały, najpóźniej po upływie miesiąca od dnia wystąpienia przesłanek wygaśnięcia mandatu. Ponadto, jak stanowi art. 2 ust. 2 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza
i prezydenta miasta w sprawach nieuregulowanych ustawą stosuje się odpowiednio przepisy ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

@page_break@

Zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw nie mają prawa wybieralności między innymi osoby, wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne
w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego.


Natomiast zgodnie z art. 11 ustawy Kodeks wyborczy nie ma prawa wybieralności
w wyborach osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności
za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz osoba wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz.425, z późn, zm.). Przepisy ustawy Kodeks wyborczy nie przewidują utraty biernego prawa wyborczego przez osoby, wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne
w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego.


Ustawodawca ustawą z dnia 12 października 2012 roku o zmianie ustawy – przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 1399.) rozstrzygnął wątpliwości narosłe wokół kwestii prawa intertemporalnego w przedmiotowym zakresie.

W art. 1 w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 roku - Przepisy wprowadzające ustawę - Kodeks wyborczy (Dz. U. 2011 r. Nr 21, poz. 113, z późn. zm.) w art. 16 po ust. 2 dodano ust. 2a w brzmieniu: ,,2a. Do kadencji organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz kadencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w czasie której ustawa wymieniona w art. 1 weszła w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe.”.

Powyższy ustęp w sposób jednoznaczny wskazuje, że do kadencji wójta, rozpoczętej przed dniem wejścia w życie ustawy Kodeks wyborczy, w zakresie wygaśnięcia mandatu mają zastosowanie przepisy ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Na marginesie należy zaznaczyć, że przepisy ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz ustawy Ordynacja wyborcza do rady gmin, rad powiatów i sejmików województwa nie będą miały zastosowania już bieżących wyborach.