WSA: Właściciel dołoży, ale musi zapewnić dyżur apteki w nocy i w święta

Uchwała rady powiatu o ustaleniu godzin otwarcia aptek oraz dyżurów w porze nocnej i okresie świątecznym jest aktem prawa miejscowego. Właściciele aptek muszą zatem przestrzegać wyznaczonego harmonogramu pracy, choćby było to dla nich trudne organizacyjnie, a nawet nieopłacalne orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie.

Rada Powiatu Nowotarskiego podjęła uchwałę w której ustaliła rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu oraz dyżurów aptek w porze nocnej oraz w okresie świątecznym m.in. na terenie miasta i gminy Grybów. Spółka, właściciel kilku aptek na terenie powiatu podniosła w skardze do Sądu Administracyjnego, że uchwała narusza jej interes prawny, nakładając na nią obowiązek zapewnienia dyżuru należącej do niej apteki w Grybowie w porze nocnej i okresie świątecznym. Wyjaśniała, że dyżury będą dla niej niekorzystne finansowe i trudne organizacyjne, a potrzeby mieszańców tego miasta i gminy nie uzasadniają takiego obciążenia.

Godziny pracy aptek określa rada powiatu

Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę. 
Przypomniał, że rada powiatu ma prawo, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego, podjąć uchwałę, którą ustali rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu. 

Powinien on być dostosowany do bieżących, codziennych potrzeb ludności i zapewnić dostępność do świadczeń farmaceutycznych również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy (art. 94 ust. 1 i 2 ustawy Prawo farmaceutyczne). Innymi słowy, wszyscy mieszkańcy powiatu powinni mieć możliwość zakupu lekarstwa w aptece także poza zwykłymi godzinami ich funkcjonowania. 

Całodobowy dyżur apteki był potrzebny dla mieszkańców miasta i gminy

Sąd zauważył, że ustawodawca w powołanym przepisie nie nakazał organom powiatu, aby przed podjęciem uchwały przeprowadziły analizę potrzeb ludności na tego rodzaju usługi. Jej brak, wbrew oczekiwaniom skarżącej spółki, nie oznacza zatem, że uchwała jest nieważna. Powiat Nowotarski zebrał natomiast opinie wójtów gmin oraz burmistrzów miast z terenu powiatu oraz zwrócił się o opinię do samorządu aptekarskiego. Ten ostatni - w postaci jej przedstawiciela - Okręgowej Rady Aptekarskiej nie wniósł żadnego zastrzeżenia, co do propozycji wyznaczenia w Grybowie apteki całodobowej. 

Późniejsze, negatywne już stanowisko, zostało wyrażone przez Radę Aptekarską po uchwaleniu zaskarżonej uchwały, i nie mogło mieć znaczenia ani dla oceny legalności uchwały, ani procedury jej podjęcia. Sąd dodał, że na potrzebę wyznaczenia dyżurów aptecznych zwróciły powiatowi uwagę organy wykonawcze miasta i gminy Grybów. Było to uzasadnione tym, że najbliższa apteka pracująca w porze nocnej i okresie świątecznym znajdowała się w miejscowości odległej blisko o 20 km od Grybowa. Zdaniem Sądu, ta okoliczność, a także fakt, że łączna liczba mieszkańców miasta i gminy zbliżyła się do 30 tysięcy wystarczająco usprawiedliwiała potrzebę wyznaczenia dyżurów aptecznych, które dopełniły świadczenia opieki zdrowotnej na terenie gminy. 

Potrzeby mieszkańców ponad interesem właściciela apteki

Odnosząc się do zarzutów spółki Sąd przypomniał, że każdy podmiot decydujący się na prowadzenie działalności aptekarskiej, powinien mieć świadomość, że jest ona regulowana również przepisami prawa miejscowego, a więc także uchwałami podejmowanymi przez radę powiatu. Musi się zatem liczyć z tym, że powiat będzie chciał zapewnić swoim mieszkańcom pełne zaspokojenie potrzeb na tego rodzaju usługi farmaceutyczne, również w dni świąteczne i w porze nocnej, a właściciele aptek będą musieli ten obowiązek realizować. Nie zwolnią ich z niego ani szczególne warunki pracy konkretnej apteki (np. problemy z zapewnieniem wymagane przepisami obsługi) ani potencjalne straty finansowe. 

Nie zgodził też się z twierdzeniem, że ustalenie godzin pracy aptek i wyznaczenie dyżurów stanowi niedozwolone ograniczenie wolności gospodarczej. Podmiot prowadzący aptekę nie jest bowiem pozbawiony możliwości prowadzenia tej działalności gospodarczej, a jedynie dotykają go pewne ograniczenia w zakresie czasu jej funkcjonowania. 
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 22.05.2018 r. III SA/Kr 168/18.