Wojewoda opolski zaskarżył do sądu administracyjnego uchwałę Rady Miejskiej w Ozimku w przedmiocie zmiany uchwały w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych projektu Budżetu Obywatelskiego Miasta na 2018 rok. Postanowiono w niej, że prawo do głosowania ma każdy mieszkaniec miasta, który w danym roku kalendarzowym ukończył 16 lat.

Zdaniem wojewody takie ograniczenie wiekowe jest bezprawne. Zgodnie z art. 5a ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami gminy. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy, z zastrzeżeniem ust. 7.
Wojewoda wskazał, że kompetencja zawarta w tych przepisach upoważnia jedynie radę do określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji, co rada generalnie zrealizowała uchwałą z dnia 25 marca 2013 r. w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Ozimek.
Rada gminy nie ma jednak upoważnienia do określenia, kto może brać udział w konsultacjach, bo krąg tych podmiotów ustalił ustawodawca. Są nimi mieszkańcy gminy.


Partycypacja w postępowaniu administracyjnym. W kierunku uspołecznienia interesu prawnego >>

To luka prawna – uważa gmina
Zdaniem gminy w sprawie istnieje luka prawna. Niedookreślenie w obowiązujących przepisach prawa kręgu podmiotów, które mogą brać udział w konsultacjach (czyli mieszkańców) bez doprecyzowania minimum wieku uprawniającego do udziału w konsultacjach powoduje, że teoretycznie mogą w nich uczestniczyć np. dzieci.
Dlatego też rada zdecydowała o określeniu kryterium w postaci minimalnego wieku takich osób. Uważa, że wbrew stanowisku wojewody, nie stanowi to istotnego naruszenia prawa. W praktyce bowiem i tak rzadko w konsultacjach udział biorą osoby poniżej 18 roku życia, a ich udział ma charakter incydentalny.

Tylko zasady i tryb
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu podzielił stanowisko organu nadzoru i stwierdził nieważność uchwały. Wskazał, że art. 5a ust. 2 u.s.g. stanowi ogólną normę kompetencyjną do podejmowania przez radę miejską uchwał w sprawach określania zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy, w tym także w przedmiocie budżetu obywatelskiego.
W granicach tego upoważnienia rada gminy zobligowana jest do określania m.in. "kto inicjuje konsultacje, sposób i formę konsultacji, czas i miejsce ich przeprowadzenia, reguły ustalania wyników oraz sposób przekazania tych wyników do wiadomości społeczności lokalnej". Przez zasady należy rozumieć unormowania zawierające w swej treści reguły rządzące instytucją konsultacji, fundamenty funkcjonowania konsultacji w gminie, zaś z pojęciem trybu wiąże się sposób postępowania konsultacyjnego, procedura umożliwiająca proces konsultacji.

Mieszkaniec nie musi mieć 16 lat
Upoważnienie nie obejmuje natomiast ustalania kategorii podmiotów uprawnionych do udziału w konsultacjach.  Krąg tych osób określił sam ustawodawca, który w art. 5a ust. 1 i ust. 2 u.s.g. postanowił, że uprawnionymi do konsultacji są mieszkańcy gminy. Z przepisów tej ustawy wynika, że są nimi osoby trwale z związane z gminą, a więc stale w niej zamieszkujące.
WSA opierając się na orzecznictwie sądów administracyjnym wskazał, że mieszkańcem jest zatem także osoba fizyczna nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych, nieposiadająca polskiego obywatelstwa, a także pozbawiona praw publicznych. W konsultacjach społecznych mogą więc uczestniczyć m.in. osoby, które ukończyły 13 lat, częściowo ubezwłasnowolnione, obcokrajowcy. 

Wyrok WSA w Opolu z 14 czerwca 2018 roku, sygn. II SA/Op 109/18