Czy Stowarzyszenie, które prowadzi Niepubliczną Szkołę Podstawową, musi naliczać przychody z tytułu nieodpłatnych świadczeń?

Stowarzyszenie na podstawie umowy użyczenia otrzymało od Gminy sprzęt komputerowy, wyposażenie szkoły oraz cały budynek szkoły.

Czy w związku z faktem, iż gmina nie pobiera z tego tytułu żadnych odpłatności, w CIT 8 Stowarzyszenie jest zobowiązane do wykazania tego przychodu?

Jeśli tak, to jak prawidłowo wyliczyć wartość nieodpłatnych świadczeń skoro Gmina nie jest w stanie nam udostępnić stawek za taki wynajem?

Odpowiedź

Przychodem – dla celów podatku dochodowego od osób prawnych – jest w szczególności wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy i praw, jak również wartość nieodpłatnie otrzymanych świadczeń,

Uzasadnienie

Na potrzeby niniejszej odpowiedzi przyjęto, iż składniki majątkowe zostały przekazane stowarzyszeniu jedynie do używania (tzn. pozostają własnością gminy).

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) – u.p.d.o.p., przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym stanowi w szczególności "wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie". Przychodem dla celów podatkowych jest zatem wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy i praw, jak również wartość nieodpłatnie otrzymanych świadczeń. Wprawdzie przepisy nie definiują określenia "świadczenie nieodpłatne", niemniej jednak przyjmuje się, iż istotą nieodpłatnego świadczenia jest uzyskanie określonej korzyści majątkowej bez odpłatności.@page_break@

Wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania (art. 12 ust. 5 u.p.d.o.p.), natomiast wartość nieodpłatnych świadczeń – zgodnie z art. 12 ust. 6 u.p.d.o.p. – ustala się:
- według cen stosowanych wobec innych odbiorców – jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia,
- według cen zakupu – jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione,
- w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu lokalu – jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu, albo
- na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia – w pozostałych przypadkach.

Udostępnienie nieruchomości i wyposażenia bez konieczności uiszczenia wynagrodzenia powinno być kwalifikowane jako nieodpłatne świadczenie (a w konsekwencji powinno stanowić przychód podlegający opodatkowaniu). Niemniej jednak – zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.p. – ze zwolnienia z podatku mogą korzystać "dochody podatników których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele". Zwolnienie to ma zastosowanie również do przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń (co potwierdzają organy podatkowe – przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 14 grudnia 2007 r., ITPB3/423-105/07/AM).

W przypadku nieodpłatnego korzystania z nieruchomości przychód powinien być ustalony w kwocie stanowiącej równowartość czynszu, jaki przysługiwałby w przypadku zawarcia umowy najmu. Natomiast przychód z tytułu nieodpłatnego korzystania z innych składników majątkowych (np. sprzętu komputerowego) powinien być ustalony w oparciu o ceny rynkowe. Przepisy u.p.d.o.p. nie wskazują jednak, w jaki sposób powinna być określana wartość pieniężna specyficznych świadczeń – tzn. świadczeń, dla których nie jest możliwe np. ustalenie czynszu najmu albo ceny rynkowej (m.in. ze względu na brak porównywalnych świadczeń w powszechnym obrocie gospodarczym).

Co więcej, w niektórych interpretacjach organów podatkowych wskazuje się, iż przedmiotem postępowania w sprawie dotyczącej wydania indywidualnej interpretacji nie może być prawidłowość przyjętej przez podatnika metody kalkulacji przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak ewentualne trudności w zakresie ustalenia wartości przychodu nie zwalniają z obowiązku uwzględnienia nieodpłatnych świadczeń w rozliczeniach dla celów podatku dochodowego od osób prawnych. Wydaje się, iż w przedmiotowym stanie faktycznym można ustalić przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w oparciu o średnią cenę wynajęcia/wypożyczenia zbliżonych składników majątkowych (m.in. na podstawie danych publikowanych w ogłoszeniach prasowych, internetowych, etc.) albo wycenę dokonaną np. przez rzeczoznawcę majątkowego. Ewentualne ryzyko zakwestionowania takiej metodologii przez organy podatkowe i/lub skarbowe nie wydaje się istotne.