Odpowiedź

Jeżeli uznać, iż placówka opiekuńczo wychowawcza jest instytucją zapewniającą całodobowe utrzymanie świadczenia nie należą się od miesiąca następującego po miesiącu umieszczenia w instytucji.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
1) rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
2) opiekunowi faktycznemu dziecka;
3) osobie uczącej się.

Jednocześnie art. 7 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowi, iż zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej. Instytucją zapewniającą całodobowe utrzymanie jest z kolei dom pomocy społecznej, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, szkołę wojskową lub inną szkołę, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie (art. 3 pkt 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych ). Przyjąć przy tym należy, iż szkołą, o której mowa wyżej jest szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadpodstawowa i ponadgimnazjalna oraz szkoła artystyczną, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania oraz ośrodek umożliwiający dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.

Analogiczne regulacje znajdują się w art. 10 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 z późn. zm.) - dalej u.p.o.u.a . Zgodnie z tym przepisem świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują, jeżeli osoba uprawniona została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej (art. 10 ust. 2 pkt 1 u.p.o.u.a .). Ponadto zgodnie z art. 2 pkt 6 u.p.o.u.a . ilekroć w ustawie tej jest mowa o instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie - oznacza to dom pomocy społecznej, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, a także szkołę wojskową lub inną szkołę, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatne pełne utrzymanie.

Z powyższych definicji instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie jednoznacznie wynika, iż organ winien badać daną instytucję nie pod względem podmiotowym (strona płaci za pobyt dziecka lub nie), lecz pod względem przedmiotowym (instytucja zapewnia).

W przedmiotowej sprawie należy stwierdzić, iż organ winien oprzeć się zasadniczo na treści zaświadczenia wystawionego przez instytucje przy uwzględnieniu regulacji wynikających z powszechnie obowiązującego prawa. Problematykę placówek opiekuńczo-wychowawczych reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz. 1455) - dalej r.p.o.w .

Zgodnie z § 27 r.p.o.w . dzieciom w placówce zapewnia się:
1) wyżywienie dostosowane do ich potrzeb rozwojowych;
2) dostęp do opieki zdrowotnej;
3) dostęp do zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, terapeutycznych i rewalidacyjnych;
4) wyposażenie w:
a) odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, stosownie do wieku i indywidualnych potrzeb,
b) zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego,
c) środki higieny osobistej;
5) zaopatrzenie w:
a) leki,
b) przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze; placówka pokrywa udział własny dziecka do wysokości limitu przewidzianego w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
c) podręczniki i przybory szkolne;
6) kwotę pieniężną do własnego dysponowania przez dzieci od 5 roku życia, której wysokość, nie niższą niż 0,5% i nie wyższą niż 5% kwoty, o której mowa w art. 78 ust. 2 ustawy, ustala co miesiąc dyrektor placówki w porozumieniu z samorządem placówki, o którym mowa w § 13;
7) dostęp przez całą dobę do podstawowych produktów żywnościowych oraz napojów;
8) odpowiednie warunki higieniczno-sanitarne;
9) dostęp do nauki, która w zależności od potrzeb dzieci odbywa się:
a) w szkołach poza placówką,
b) w szkołach zorganizowanych na terenie placówki,
c) w systemie nauczania indywidualnego;
10) pomoc w nauce, w szczególności przy odrabianiu zadań domowych, oraz w miarę potrzeby przez udział w zajęciach wyrównawczych;
11) uczestnictwo, w miarę możliwości, w zajęciach pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych;
12) opłatę za pobyt w bursie lub internacie, jeżeli dziecko uczy się poza miejscowością, w której znajduje się placówka;
13) pokrycie kosztów przejazdu do i z miejsca uzasadnionego pobytu poza placówką.

Tak więc, zasadniczo placówka zapewnia całodobowe utrzymanie nieodpłatnie. Jednakże w świetle orzecznictwa sądowo-administracyjnego należy wskazać, iż zupełnie nieuprawnione jest przyjęcie, że takie koszty jak ponoszone na zakup odzieży, obuwia, środków higieny osobistej, przyborów do pisania – gdy dziecko realizuje obowiązek szkolny, nie zaliczają się do kosztów utrzymania (np. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 10 czerwca 2010 r., II SA/Rz 140/10, LEX nr 604003). Analogiczne regulacje obowiązują w funduszu alimentacyjnym.

Jednocześnie wobec faktu, iż zarówno świadczenia w postaci zasiłku rodzinnego jak i funduszu alimentacyjnego są niepodzielne – w przypadku umieszczenia dziecka w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie nie będą one przysługiwały od miesiąca następnego po miesiącu umieszczenia.

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego Księgowego Administracja

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.)
Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 z późn. zm.) 
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz. 1455)