Powodowie wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od gminy kwoty 433.000 zł tytułem szkody, jaką ponieśli w związku z wejściem w życie planu miejscowego. Wyjaśnili, że należące do nich nieruchomości, które przed uchwaleniem planu mogły być zagospodarowane pod budowę hoteli i pensjonatów, obecnie mogą być wykorzystane jedynie jako teren parków leśnych i dróg publicznych. Dochodzona kwota stanowi natomiast różnicę między wartością ich działek przed i po wejściu w życie planu zagospodarowania przestrzennego.
Utrata własności w toku procesu
Sąd I instancji uwzględnił powództwo, ale w niewielkim rozmiarze.
Wyjaśnił, że uprawnionymi do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym są właściciele albo użytkownicy wieczyści nieruchomości, których dotknęły skutki zmian w planowaniu przestrzennym, pod warunkiem, że utrzymają ten status od chwili wejścia w życie planu, aż do zamknięcia rozprawy przed sądem drugiej instancji. Powodowie utracili natomiast prawo własności względem części działek, a tym samym czynną legitymację procesową do dochodzenia w/w roszczenia odszkodowawczego z nimi związanego. Powództwo mogło być zatem uwzględnione tylko w pozostałej części.
Szukasz więcej informacji dotyczących samorządu?
Poznaj LEX Administracja >>
Zdobądź wiedzę, dzięki której Twoja praca stanie się łatwiejsza
Apelacja obu stron
Rozstrzygnięcie to nie usatysfakcjonowało żadnej ze stron. Powodowie wskazywali, że wprawdzie utracili prawo własności części nieruchomości, ale stało się już po wejściu w życie planu zagospodarowania przestrzennego oraz po zawiśnięciu sprawy przed sądem.
Z kolei gmina zarzuciła Sądowi błędne ustalenie, iż powodowie są właścicielami ostatniej z działek, podczas gdy przepisy Prawa wodnego wprost wskazują, że wszystkie grunty pokryte śródlądowymi wodami powierzchniowymi płynącymi są przedmiotem własności państwa.
Roszczenie powodów było nieuprawnione
Sąd Apelacyjny nie uwzględnił apelacji powodów.
Podkreślił, że powodowie w dacie wniesienia pozwu byli właścicielami przedmiotowych działek, a postępowanie dowodowe dawało podstawę do rozważania zasadności ich roszczenia. Jednak na skutek, wszczętego jeszcze przed wytoczeniem powództwa, postępowania egzekucyjnego doszło do sprzedaży licytacyjnej tych nieruchomości i przysądzenia własności na rzecz osób trzecich.
Od tego czasu powodowie przestali być właścicielami nieruchomości o które chodziło w postępowaniu i utracili legitymację procesową do dochodzenia roszczenia na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy. Tym samym podzielił pogląd wyrażony przez Sąd I instancji.
Zauważył także, że z roszczeniem odszkodowawczym właściciel lub użytkownik może wystąpić jedynie w razie zbycia tej nieruchomości, której wartość uległa obniżeniu.
Powodowie zostali natomiast jej pozbawieni na skutek egzekucji, a nie są to zdarzenia tożsame. Z tego samego powodu w sprawie nie mógł mieć zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c. w którym mowa jest o zbyciu rzeczy lub prawa w toku sprawy, a nie ich pozbawieniu.
Ponadto, należnego odszkodowania można się domagać w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące, a więc dla powodów termin ten już minął.
Nieruchomość Skarbu Państwa
Za uzasadnioną Sąd Apelacyjny uznał natomiast apelację pozwanej i zmienił wyrok.
Wskazał, że działka powodów, której zdaniem Sądu I instancji własność zachowali, jest położona na terenie wód powierzchniowych i płynie po niej ciek wodny. Jego wody są śródlądowymi wodami powierzchniowymi stanowiącymi własność Skarbu Państwa i nie podlegają obrotowi cywilnoprawnemu. Dlatego też działka ta została wyłączona ze sprzedaży licytacyjnej w toku postępowania egzekucyjnego, a powodowie nadal figurują w księdze wieczystej.
Domniemanie o zgodności wpisu ich prawa własności do księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym zostało jednak obalone, skoro własność tej nieruchomości przysługuje Skarbowi Państwa z mocy prawa. Powodów nie chroni też rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, gdyż nie chroni ona rozporządzeń dokonanych na rzecz nabywcy działającego w złej wierze (art. 6 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). W dacie nabycia nieruchomość ta była własnością Skarbu Państwa, o czym powodowie powinni wiedzieć, a to oznacza zdaniem Sądu, że byli w złej wierze.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 20 lutego 2018 r. I ACa 850/17.
