Pytanie

Proszę o interpretację art. 193 i 194 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
1 Czy na podstawie uchwały, o której mowa w art. 194 ust. 2, można od razu umorzyć opłatę, czy też należy ją najpierw naliczyć, a później ewentualnie umorzyć?
1 Czy jeśli jeden z rodziców, odpowiadających solidarnie, złoży uzasadniony wniosek o umorzenie opłaty, to umarza się ją obojgu rodzicom, jednemu czy żadnemu?

Odpowiedź

Możliwość odstąpienia od ustalenia odpłatności zależy od uchwały rady powiatu. Umorzenie należności jednemu z rodziców nie ma wpływu na odpłatność drugiego.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 251 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887) - dalej u.w.r.s.p., weszła ona w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. za wyjątkiem niektórych jej przepisów, których wejście w życie odroczono w czasie.

Zgodnie z art. 193 u.w.r.s.p. za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości:
1) przyznanych świadczeń oraz dodatków, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 u.w.r.s.p. – w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka;
2) średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym – w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;

Za ponoszenie opłaty, o której mowa wyżej, rodzice odpowiadają solidarnie. W przypadku braku możliwości uzyskania od rodziców całości lub części opłaty, opłatę, o której mowa w pkt 2 i 3, ponoszą osoby dysponujące dochodem dziecka, w wysokości nie wyższej niż 50% kwoty tego dochodu.

W przypadku, o którym mowa wyżej, za okres pobytu w pieczy zastępczej po uzyskaniu pełnoletności przez osobę, która osiągnęła pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, opłatę lub jej część ponosi także ta osoba, w wysokości nie wyższej niż 50% kwoty dochodu tej osoby, rozumianego jako dochód dziecka. Osoby dysponujące dochodem dziecka oraz osoba, która osiągnęła pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, w przypadkach, o których mowa wyżej, odpowiadają za ponoszenie opłaty solidarnie z rodzicami. Opłatę, o której mowa wyżej, ponoszą także rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej lub którym władza rodzicielska została zawieszona albo ograniczona. Opłaty nie ponoszą rodzice dziecka pozostawionego bezpośrednio po urodzeniu.

Zgodnie z art. 194 u.w.r.s.p. opłatę, o której mowa wyżej, ustala, w drodze decyzji, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym. Rada powiatu określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty. Starosta na wniosek lub z urzędu, uwzględniając uchwałę, o której mowa wyżej, może umorzyć w całości lub w części łącznie z odsetkami, odroczyć termin płatności, rozłożyć na raty lub odstąpić od ustalenia opłaty.

W tym miejscu zauważyć należy, iż ustawodawca wyodrębnił kilka rodzajów ulgi, o której musi zadecydować rada powiatu, i tak wskazano na:
1) umorzenie w całości lub w części, łącznie z odsetkami,
2) odroczenie terminu płatności,
3) rozłożenie na raty lub
4) odstąpienie od ustalenia opłaty.

Tak więc odstąpienie jest równoznaczne z brakiem ustalenia (po staremu zwolnieniem z ponoszenia odpłatności) i nie wymaga uprzedniego ustalenia odpłatności. Pozostałe trzy ulgi wskazują na sytuację, w której odpłatność była uprzednio ustalona jednakże obecnie uzasadnione i wskazane w uchwale rady powiatu okoliczności przemawiają za zastosowaniem stosownej ulgi.

Ponieważ każdy z rodziców odpowiada za swoją sytuację dochodową i rodzinną z osobna, stosowanie ulgi może mieć miejsce również tylko w stosunku do każdego z rodziców indywidualnie, co nie rzutuje na odpowiedzialność z tytułu poniesienia odpłatności przez drugiego z rodziców.

Przykład

Rodzice – Jan i Maria zostali zobowiązani solidarnie do ponoszenia odpłatności za pobyt dziecka w kwocie 1200 zł miesięcznie. Jan ma ciężką sytuację osobistą albowiem od kilku miesięcy ma zdiagnozowaną chorobę nowotworową i jego stan zdrowia stale się pogarsza. Jednocześnie stracił pracę i pozostaje osobą korzystającą z systemu pomocy społecznej. Maria jest z kolei osobą doskonale sytuowaną, zarabia 2000 zł miesięcznie, ma własnościowe mieszkanie i samochód znanej marki. Jeżeli Jan wystąpi o umorzenie powstałych należności starosta może dokonać takowego umorzenia. Nie zwolni to jednak Marii z obowiązku wniesienia opłat w ustalonej wysokości.