Ograniczenie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez bobry do szkód powstałych wyłącznie w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim, jest niezgodne z Konstytucją – orzekł 3 lipca Trybunał Konstytucyjny.
W środę 3 lipca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego w Pile dotyczące odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez bobry. Właściciel nieruchomości Lesław K. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa odszkodowania za szkody wyrządzone przez bobry na terenie jego nieruchomości. Szkody dotyczą drzew owocowych, krzewów ozdobnych, a także - ryb ze stawu rybnego. Nieruchomość powoda nie ma charakteru gospodarstwa rolnego ani rybackiego, jak również nie jest na niej prowadzona żadna działalność wytwórcza, a właściciel wykorzystywał ją jako działkę rekreacyjną.
Zdaniem sądu pytającego, kwestionowany przepis jest niezgodny z konstytucyjną zasadą równości, gdyż zawężając uprawnienia do odszkodowania do szkód wyrządzonych w gospodarstwach rolnych, leśnych i rybackich, faworyzuje wytwórców rolnych, leśnych i rybackich oraz odmawia wszelkim innym podmiotom prawa do odszkodowania. Sąd pytający wskazał również, że kwestionowane unormowanie łamie zakaz różnicowania intensywności ochrony prawa własności pomiędzy podmiotami prawa prywatnego, osobami fizycznymi, podmiotami prawa publicznego czy też państwem, przez co narusza art. 64 ust. 2 Konstytucji.
W opinii marszałka Sejmu powód Lesław K. miał rację, gdyż zaskarżony przepis jest niezgodny z zasadą równości praw.
Trybunał podzielił ten pogląd i w wyroku z 3 lipca br. stwierdził, że ograniczenie odpowiedzialności przez Skarb Państwa do szkód wyrządzonych przez bobry w gospodarstwach rolnych, leśnych i rybackich nie znajduje uzasadnienia w regulacjach konstytucyjnych. Wprowadzone zróżnicowanie nie pozostaje w związku z wartościami, zasadami i normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych – uzasadniał wyrok prof. Zbigniew Cieślak - . Wręcz przeciwnie, przenosi koszty funkcjonowania ochrony gatunkowej na wybrane podmioty, które w przeważającej części przypadków muszą godzić się na znoszenie zachowań zwierząt objętych ochroną gatunkową, w sprawie będącej przedmiotem pytania prawnego - bobrów, nawet takich, które prowadzą do powstania szkód w dobrach będących ich własnością. Istniejące instrumenty prawne nie zawsze dają im możliwość podjęcia w zgodzie z prawem działań mających chronić posiadane dobra. Z Konstytucji nie wynika prawo podmiotowe, którego treścią jest odszkodowanie ze środków Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzęta podlegające ochronie gatunkowej. Jednak w sytuacji, gdy ustawodawca przyznaje takie prawo jednym podmiotom, musi respektować konstytucyjne zasady. Wśród nich należy zwrócić uwagę na zasadę równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz zasadę równej ochrony prawnej własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji) – podkreślił prof. Cieślak.
Wyrok z 3 lipca 2013 r., sygn. akt P49/11
Katarzyna Żaczkiewicz-Zborska