Pytanie:
Kiedy i za co wójt może odwołać kierownika jednostki organizacyjnej OPS ze stanowiska? Kierownik zatrudniony był na umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku specjalista pracy socjalnej. Następnie - w drodze konkursu powołany na stanowisko kierownika. Radca prawny w rozmowach z kierownikiem, przy odmiennych zdaniach, często używa argumentu "wie Pani to Wójt powołuje i odwołuje kierownika".
Kiedy i za co wójt może odwołać kierownika ze stanowiska?
Odpowiedź:
Odwołanie kierownika ze stanowiska oznacza wypowiedzenie umowy o pracę, przyczyna wypowiedzenia (gdy dotyczy umowy o pracę na czas nieokreślony) musi być konkretna i rzeczywista – natomiast przepisy nie zawierają katalogu tych przyczyn (poza ustawowymi wyjątkami).
Uzasadnienie:
Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2-3 ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych - dalej u.o.p.s. pracownikami samorządowymi zatrudnionymi na podstawie powołania są: zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa, a na podstawie umowy o pracę - pozostali pracownicy samorządowi. Tym samym kierownik ośrodka pomocy społecznej także jest pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Powołanie we wskazanym przypadku oznacza w praktyce powierzenie nowych obowiązków kierownika jednostki pomocy społecznej, czyli zarazem zmianę treści dotychczasowej umowy o pracę. W myśl bowiem art. 21 u.o.p.s. jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. W okresie tym przysługuje pracownikowi wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. Nawet brak formalnej zmiany umowy o pracę, po zatrudnieniu na stanowisku kierownika oznaczał bowiem co najmniej dorozumianą zmianę treści umowy o pracę.
W tej sytuacji zgodnie z art. 42 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p., w zw. z art. 43 ust. 1 u.o.p.s. "odwołanie" ze stanowiska kierownika jednostki pomocy społecznej, na zasadzie przywrócenia poprzednich warunków zatrudnienia (na stanowisku specjalisty pracy socjalnej) wymaga wypowiedzenia zmieniającego umowę o pracę. Wypowiedzenie zmieniające w sytuacji zawarcia umowy na czas nieokreślony i zmiany treści tejże umowy, musi zawierać uzasadnienie – tak jak w przypadku wypowiedzenia definitywnego. Argumentacja zależy od pracodawcy (w tym wypadku w imieniu jednostki pomocy społecznej występuje wójt), zaś poza przypadkami wskazanymi w art. 27 ust. 9 u.o.p.s. (druga negatywna ocena okresowa), oraz art. 6a u.o.p.s. (skazanie prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe) ani u.o.p.s. ani k.p. nie zawiera katalogu przyczyn uzasadniających wypowiedzenie. Przyczyna musi być więc konkretna i rzeczywista, tak by pracownik mógł ocenić, czy wypowiedzenie mu umowy o pracę jest - jego zdaniem - uzasadnione i czy w związku z tym warto podejmować obronę przez wniesienie do sądu pracy odwołania od wypowiedzenia, a ponadto aby sąd pracy mógł ocenić prawdziwość (rzeczywistość) tej przyczyny (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2001 r., I PKN 312/00, LEX nr 551016).
