W dniu 1 stycznia 2014 roku weszła w życie ustawa z dnia 11 października 2013 roku o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2013 r. poz. 1421). W wyniku nowelizacji w art. 4 ust. 7 oraz w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138) rozszerzony został katalog osób uprawnionych do ulgi przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej.


Zgodnie z nowym brzmieniem art. 4 ust. 7 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 roku o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138) ulga przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej przysługuje również nauczycielom przedszkoli publicznych lub niepublicznych. Przed nowelizacją uprawnienie to przysługiwało wyłącznie nauczycielom szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych – publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz nauczycielom akademickim.


Zmieniony art. 4 ust. 7 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 roku o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138) jest wynikiem realizacji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 listopada 2010 roku (sygn. akt K 2/10). Trybunał Konstytucyjny dokonał ocenę dotychczasowego brzmienia art. 4 ust. 7 (tj.: do ulgi przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych, są uprawnione następujące osoby: nauczyciele szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych – publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz nauczyciele akademiccy) oraz art. 5 ust. 2 (do ulgi przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej, na podstawie biletów imiennych miesięcznych, są uprawnione następujące osoby: nauczyciele szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych – publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz nauczyciele akademiccy) ustawy z dnia 20 czerwca 1992 roku o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138) w oparciu o art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP, tj. zasadę równości w związku z zasadą sprawiedliwości społecznej.


Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 16 listopada 2010 roku (sygn. akt K 2/10) wskazał, że kryterium miejsca pracy (szkoła albo przedszkole) nie powinno być wyznacznikiem do różnicowania uprawnień podmiotów należących do tej samej kategorii. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) uznają za nauczycieli również tych, którzy pracują w przedszkolach, a ich status jest potwierdzony przygotowaniem i spełnieniem odpowiednich wymogów dotyczących przygotowania zawodowego i zdania odpowiednich egzaminów. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że cechą wspólną, która pozwala na porównywanie nauczycieli przedszkoli z innymi nauczycielami jest bycie nauczycielem w rozumienie ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).


Ponadto, jak słusznie wskazał Trybunał Konstytucyjny, prawodawca przyznając uprawnienie do ulgowych przejazdów pewnym kategoriom adresatów, nie uwzględnił dotychczas grupy, która powinna się w tym wyliczeniu znaleźć ze względu na regulację konstytucyjne. Pominięcie prawodawcze, którego źródłem nie było zaniechanie przez ustawodawcę uregulowania pewnych kwestii, polegało jedynie na nie uwzględnieniu określonej grupy, która z różnych przyczyn powinna się w tej kategorii podmiotów znaleźć.


Przepisy ustawy z dnia 11 października 2013 roku o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2013 r. poz. 1421), stanowią zatem słuszną i konieczną formę uzupełnienia ustawodawczego. Polegającą na uzupełnieniu systemu prawa o odpowiedni fragment, niezbędny z punktu widzenia zgodności z Konstytucją.


Nowelizacja zmieniła również wysokość ulgi przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej. Bowiem na podstawie dotychczasowych przepisów nauczycielom szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych – publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz nauczycielom akademickim przysługiwała ulga w wysokości 37%. Zmienione przepisy przewidują obniżenie ulgi oraz jej zrównanie dla wszystkich uprawnionych nauczycieli, tj.: dla dotychczas uprawnionych nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych – publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, nauczycieli akademickich oraz dla nowej grupy nauczycieli przedszkoli publicznych lub niepublicznych, z wysokości 37% do 33%.


Należy podkreślić, że zmiana wysokości ulgi przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej nie wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 listopada 2010 roku (sygn. akt K 2/10). Trybunał Konstytucyjny w przedmiotowym wyroku nie odniósł się do wysokości ulgi przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego. Nie mniej jednak, słuszna wydaję się interwencja ustawodawcy w obniżenie wysokości ulgi z 37% do 33% dla wszystkich uprawnionych nauczycieli. Bowiem dopłaty do ulg przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej stanowią jedną z wyższych pozycji wydatków budżetu państwa. Utrzymanie dotychczasowego procentu ulgi przy zwiększonej liczby osób uprawnionych do ulgi przy przyjazdach środkami publicznego transportu zbiorowego mogłoby nie zapewnić przeznaczonej w budżecie państwa ogólnej sumy wydatków z tytułu ulgowych przyjazdów dla nauczycieli.


Ponadto, konsekwencją obniżenia wysokości ulgi dla nauczycieli z 37 % do 33% , w art. 1 b ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 roku o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138) jest rozszerzenie listy niedozwolonych wielkości ulg i zniżek taryfowych o charakterze komercyjnym o stawkę 33%.


Nowelizacja obejmuje również zmianę w art. 91b ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku – Kara Nauczyciela (DZ. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.), polegającą na przeniesieniu regulacji dotyczących nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach niepublicznych i przedszkolach publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, zawartej obecnie w pkt 2 ust 2 art. 91b ustawy – Karta Nauczyciela, do pkt 1 tego przepisu. Do pedagogów przedszkoli będzie miał zastosowanie art. 11 a ustawy – Karta Nauczyciela, który umożliwia wydania pedagogom przedszkolnym legitymacji służbowej, która jest dokumentem poświadczającym uprawnienie do korzystania z ulgowych przejazdów. Bowiem dotychczasowe przepisy prawa nie przewidywały wydania pedagogom przedszkolnym legitymacji potwierdzających prawo do ulgowych przejazdów. Zmiana ta ma zatem jedynie charakter porządkujący.


Analizując ustawę z dnia 11 października 2013 roku o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz. U. 2013 r. poz. 1421) można dojść do wniosku, że wprowadzone w ustawie zmiany o charakterze uzupełniającym i porządkującym, mają charakter pozytywny mimo, że przyznanie uprawnień pedagogom przedszkoli ogranicza poziom dotychczasowych uprawnień nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych – publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz nauczycieli akademickich.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 11 października 2013 roku o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2013 r. poz. 1421)