Przedłużenie ważności wadium nie oznacza przedłużenia terminu związania ofertą

Zamawiający na skutek wyroku KIO unieważnił czynność wyboru oferty najkorzystniejszej oraz zgodnie z wyrokiem wezwał do uzupełnienia dokumentów wszystkich wykonawców. Odwołujący się wykonawca uzupełnił dokumenty i dzień przed upływem terminu związania ofertą wpłacił ponownie wadium na konto zamawiającego. Nie oświadczył przy tym, na jaki okres wadium zabezpiecza ofertę oraz że przedłuża termin związania ofertą. Czy zamawiający powinien uznać, że czynność wpłaty wadium oznacza, iż wykonawca wyraża chęć uczestnictwa w przetargu?

Odpowiedź eksperta pochodzi z programu LEX Zamówienia Publiczne.

Samo zabezpieczenie oferty wadium nie jest wystarczające do stwierdzenia, iż wykonawca złożył oświadczenie o przedłużeniu terminu związania ofertą. Zgodnie z art. 85 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907), wykonawca jest związany ofertą do upływu terminu wskazanego w SIWZ.

W przypadku, gdy przebieg postępowania nie wskazuje na możliwość dokonania wyboru oferty przed upływem pierwotnego terminu związania ofertą termin ten może być przedłużony. Przedłużenie terminu może nastąpić w wyniku wezwania wystosowanego przez zamawiającego, bądź w wyniku oświadczenia wykonawcy składanego bez uprzedniego wezwania ze strony organizatora postępowania. Nie złożenie oświadczenia o samodzielnym przedłużeniu terminu związania ofertą w sytuacji opisanej w zapytaniu skutkuje eliminacją z postępowania. Podstawy prawne eliminacji uczestnika procedury i jego oferty obejmują art. 24 ust. 2 pkt 2 p.z.p. oraz art. 89 ust. 1 pkt 1 p.z.p. Czynność przedłużenia ważności wadium i czynność przedłużenia terminu związania ofertą są odrębnymi czynnościami. Samo przedłużenie ważności wadium np. poprzez wpłatę wadium na rachunek bankowy zamawiającego nie jest zatem wystarczające dla stwierdzenia skutecznego złożenia oświadczenia o przedłużeniu terminu związania ofertą.

Termin związania ofertą to okres czasu, w jakim powinny być zrealizowane wszystkie etapy postępowania za wyjątkiem aktu zawarcia umowy, który może mieć miejsce już po upływie terminu związania ofertą. W sytuacji, gdy do prawomocnego wyboru wykonawcy nie doszło w pierwotnym okresie związania ofertą, a zamawiający nie skorzystał z uprawnienia wskazanego w art. 85 ust. 2 p.z.p., każdy z wykonawców musi zadbać we własnym zakresie nie tylko o zabezpieczenie oferty wadium, ale także o złożenie oświadczenia przedłużającego termin związania ofertą. Profesjonalny uczestnik rynku zamówień publicznych ma obowiązek aktywnego działania w trakcie całego postępowania, ponieważ w jego interesie leży zapewnienie ważności swojej oferty, która przestaje obowiązywać po upływie terminu związania ofertą.

Powyższą tezę potwierdza m.in. wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 9 maja 2011 r. (KIO 863/11). W analizowanych przez KIO okolicznościach stwierdzono, iż ”... dokonanie wyboru oferty odwołującego jako najkorzystniejszej w postępowaniu nie byłoby możliwe z uwagi na upływ terminu związania ofertą przez Odwołującego i brak możliwości – w świetle obowiązujących przepisów p.z.p. – przywrócenia biegu tego terminu. Z tych też względów Izba uznała, iż uwzględnienie odwołania i tym samym nakazanie Zamawiającemu dokonania określonych czynności w postępowaniu pozostawałoby bez wpływu na wynik postępowania, bowiem oferta Odwołującego, z uwagi na brak wiążącego terminu ważności zobowiązania ofertowego podlegałaby odrzuceniu. Odwołujący w tym zakresie mając możliwość przedłużenia samodzielnie terminu związania ofertą z tej możliwości nie skorzystał, przez co utracił możliwość uznania jego oferty za najkorzystniejszą w postępowaniu".

Czynność przedłużenia terminu związania ofertą i przedłużenia ważności wadium są odrębnymi czynnościami. Takie rozumowanie potwierdza m.in. treść art. 24 ust. 2 pkt 2 p.z.p., z którego wynika, że samodzielną podstawą wykluczenia z postępowania może być zarówno nie wniesienie wadium, czy też nie przedłużenie ważności wadium jak i nie wyrażenie zgody na przedłużenie okresu związania ofertą. W analizowanym przepisie ustawodawca posłużył się zwrotem „albo”, co wskazuje na samodzielny charakter okoliczności mogących stanowić podstawę wykluczenia. Autor zwraca uwagę, iż z treści przywołanego przepisu nie wynika też, by brak zgody na przedłużenie terminu związania ofertą musiał być konsekwencją ustosunkowania się wykonawcy do wezwania zamawiającego formułowanego w oparciu o art. 85 ust. 2 p.z.p.

@page_break@Jak trafnie wskazano w wyroku KIO z dnia 5 września 2011 r. (KIO 1815/11) brak zgody wykonawcy, o którym mowa w przywołanym przepisie nie musi być poprzedzony wezwaniem do przedłużenia terminu związania ofertą. „...Fakt, iż ustawodawca nie zawarł sformułowania w art. 24 ust. 2 pkt 2 na wezwanie Zamawiającego, a jedynie nie zgodzili się na przedłużenie okresu związania ofertą potwierdza, że w tym artykule jest także przesłanka do wykluczenia wykonawcy, który samodzielnie nie przedłużył terminu związania ofertą (czyli nie wyraził zgody na przedłużenie związania ofertą), a nie tylko tego, który po wezwaniu zamawiającego nie przedłużył terminu związania ofertą (na wezwanie)".

Niedochowanie przez wykonawcę staranności w zakresie przedłużenia terminu związania ofertą może być też sankcjonowane odrzuceniem oferty w oparciu o art. 89 ust. 1 pkt 1 p.z.p. Uzasadnieniem dla zastosowania przywołanej podstawy prawnej jest przyjęcie założenia o braku ze strony wykonawcy woli zawarcia umowy, której uzewnętrznieniem może być tylko i wyłącznie oświadczenie o przedłużeniu terminu związania ofertą. Możliwość wyboru najkorzystniejszej oferty jest możliwa tylko spośród ważnych ofert, czyli takich, którymi wykonawcy są związani (art. 85 p.z.p), co wymaga złożenia we właściwym czasie odpowiedniego oświadczenia.

Reasumując, samo przedłużenie ważności wadium przez wykonawcę nie pozwala na dokonanie wyboru jego oferty, w sytuacji gdy równolegle z przedłużeniem ważności wadium nie złożono oświadczenia o przedłużeniu terminu związania ofertą.

Autor odpowiedzi: Bartłomiej Kardas