Rada gminy określiła w statucie zasady tworzenia i funkcjonowania klubów radnych. Uchwaliła między innymi, że warunkiem utworzenia klubu jest zadeklarowanie w nim udziału przez co najmniej 5 radnych oraz że kluby podlegają rozwiązaniu uchwałą rady, gdy liczba ich członków spadnie poniżej 5.
Taki zapis uchwały zaskarżył wojewoda.
Jego zdaniem przy ustaleniu zasad działania klubów radnych, rada powinna mieć na względzie wyrażoną w Konstytucji RP zasadę wolności zrzeszania się. Zasada ta przeniesiona na grunt funkcjonowania rady gminy - musi być rozumiana jako wolność zakładania klubów i zrzeszania się w nich przez radnych. Ograniczeniem tego rodzaju wolności jest ustanowienie zbyt wysokiego progu liczbowego tworzenia klubu radnych – uznał wojewoda.
WSA uznał skargę za zasadną.
Kluby radnych ściśle związane są z funkcjonowaniem rady i dlatego radzie przyznana została kompetencja określenia zasad działania klubów radnych. Zasady te nie mogą jednak stwarzać przeszkód w korzystaniu przez radnych z prawa zrzeszania się w klubach według określonych kryteriów społeczno-politycznych.
Wprowadzając regulacje o charakterze ustrojowym, rada nie może naruszać przepisów Konstytucji i ustaw.
Ustanawianie progów liczbowych umożliwiających tworzenie i funkcjonowanie klubów radnych, na bardzo wysokim poziomie - a tak jest w przypadku, gdy ustanawia się go na poziomie 1/3 składu rady - w praktyce ogranicza wolność zrzeszania się, rozumianą w kontekście rozpoznawanej sprawy, jako wolność zakładania klubów przez radnych.
Sąd zgodził się z organem nadzoru, iż określenie pięciu radnych jako minimalnej liczby radnych tworzących klub, przy ustawowym składzie rady gminy wynoszącym 15 radnych, w istotny sposób ogranicza możliwość zrzeszania się w formie klubów wszystkich radnych wchodzących w skład rady.
Na podstawie:
Wyrok WSA w Gdańsku z 2 lipca 2015 r., sygn. akt III SA/Gd 426/15, nieprawomocny