Pisaliśmy o tym również:
 Stwierdzenie nieważności wywłaszczenia może spowodować zmianę w sferze prawa własności (I OZ 1095/09)



 
Postanowienie
 
z dnia 2 grudnia 2009 r.
 
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie
 
I OZ 1095/09
 
Jakkolwiek decyzję o stwierdzeniu nieważności decyzji wywłaszczeniowych zalicza się do aktów o charakterze deklaratoryjnym, które co do zasady nie podlegają wykonaniu, jednak nie można pominąć następstw prawnych powstałych w wyniku trwania mocy takiego aktu.
LEX nr 582546
582546
Dz.U.2002.153.1270: art. 61 § 3
 
 
Skład orzekający
 
Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Łukaszewska-Macioch (spr.).
 
Sentencja
 
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Miasta P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 września 2009 r., sygn. akt I SA/Wa 1194/09 odmawiające wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji w części dotyczącej działek oznaczonych nr ewidencyjnym (...), (...), (...), (...), (...), (...) mapa (...), obręb G. w P. w sprawie ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej "(...)" w P. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2009 r., nr (...) postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i wstrzymać wykonanie decyzji Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2009 r., nr (...) w części dotyczącej działek oznaczonych nr ewidencyjnym (...), (...), (...), (...), (...), (...) mapa (...), obręb G. w P.
 
Uzasadnienie faktyczne
 
Postanowieniem z dnia 7 września 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił skarżącej Spółdzielni Mieszkaniowej "(...)" w P. wstrzymania wykonania decyzji Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2009 r., nr (...) w części dotyczącej działek oznaczonych nr ewidencyjnym (...), (...), (...), (...), (...), (...) (mapa (...)) obręb G. w P.
 
W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że zaskarżoną decyzją Minister Infrastruktury uchylił decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z (...) września 1999 r., nr (...) i stwierdził, że decyzja Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z (...) maja 1998 r., nr (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednak nie uchylił tej decyzji, gdyż decyzja wydana w wyniku wznowienia odpowiadałaby w swej istocie decyzji dotychczasowej, to jest stwierdzałaby nieważność decyzji wywłaszczeniowych. Powołaną decyzją z dnia (...) września 1999 r., nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast uchylił wcześniejszą swoją decyzję z dnia (...) maja 1998 r. nr (...) i stwierdził, że decyzja Komisji Odwoławczej do Spraw Wywłaszczenia przy Ministrze Spraw Wewnętrznych z dnia (...) maja 1963 r. nr (...) oraz orzeczenie Prezydium Rady Narodowej Miasta P. z dnia (...) lutego 1962 r. nr (...) zostały wydane z naruszeniem prawa w części dotyczącej obecnych działek ewidencyjnych nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...) oraz nr (...) (mapa (...)), natomiast w pozostałej części są nieważne. Natomiast kolejno powołaną decyzją z dnia (...) maja 1998 r., nr (...) Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast stwierdził nieważność decyzji Komisji Odwoławczej do Spraw Wywłaszczenia przy Ministrze Spraw Wewnętrznych z dnia (...) maja 1963 r.
 
Wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji uzasadniono ewentualnym złożeniem przez A. T. (byłą właścicielkę wywłaszczonej nieruchomości) wniosku do sądu wieczysto - księgowego o dokonanie wpisu jej jako właścicielki nieruchomości, które obecnie pozostają w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni co skutkować będzie wstrzymaniem realizacji roszczeń członków Spółdzielni dotyczących ustanowienia odrębnej własności lokali usytuowanych na tych nieruchomościach. Spółdzielnia zaznaczyła, że z dniem 31 grudnia 2009 r. upływa termin obowiązywania korzystnych dla członków spółdzielni zasad finansowania przekształcania praw spółdzielczych lokatorskich w spółdzielcze własnościowe. Dlatego wstrzymanie realizacji wniosków będzie skutkowało tym, że członkowie będą zmuszeni dokonywać przekształceń na znacznie mniej korzystnych warunkach finansowych.
 
Dodatkowo wskazano, że w dniu (...) sierpnia 2009 r. Spółdzielnia otrzymała od A. T. propozycję nabycia gruntów objętych zaskarżoną decyzją, które obecnie pozostają w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni. Dlatego też wykorzystanie zaskarżonej decyzji do sprzedaży gruntów przed rozstrzygnięciem jej legalności przez sąd administracyjny spowodowałby niezwykle skomplikowaną sytuację prawną nie tylko Spółdzielni i zamieszkujących tam członków, ale także ewentualnych nabywców tych gruntów nie mających świadomości co do skutków uchylenia decyzji.
 
Wojewódzki Sąd Administracyjny mając na względzie powyższe ustalenia oraz treść art. 61 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) powoływanej dalej jako "p.p.s.a." stwierdził, że zgłoszone przez stronę argumenty nie dają podstaw do uwzględnienia wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji.
 
Zdaniem Sądu I instancji A. T. nie może domagać się skutecznego wpisania jej do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, której była właścicielką przed wywłaszczeniem, gdyż grunt ten w całości stanowi własność Miasta P. Wymienione we wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji działki ewidencyjne nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), oraz nr (...) pozostają w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni, które to prawo zostało ustanowione na jej rzecz na podstawie decyzji Urzędu Miejskiego w P. z dnia (...) grudnia 1977 r., nr (...). Oznacza to, że skorzystanie z ewentualnych uprawnień właścicielskich przez A. T. będzie możliwe dopiero po wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji z dnia (...) grudnia 1977 r. gdyż inne są skutki prawne decyzji wywłaszczeniowej, a inne decyzji o oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Jeżeli więc podstawą ustanowienia prawa użytkowania wieczystego była decyzja administracyjna to do czasu jej wyeliminowania z obrotu prawnego, skutki prawne decyzji Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2009 r. nie mają wpływu na sposób i przebieg realizacji roszczeń o ustanowienie prawa odrębnej własności lokali usytuowanych na gruncie, którego dotyczy rozstrzygnięcie z dnia (...) czerwca 2009 r.
 
Od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Miasto P., złożyło zażalenie. Zaskarżając postanowienie w całości, zarzucając naruszenie art. 61 § 3 p.p.s.a.
 
W uzasadnieniu zażalenia Miasto P. podniosło, że z poglądem Sądu I instancji nie sposób się zgodzić, gdyż w podobnych sprawach częstokroć wnioskodawcy uzyskiwali stwierdzenie nieważności jeszcze przed zakończeniem postępowania sądowoadministracyjnego, występując z roszczeniami przeciwko Miastu P.
 
Wskazując na ten zarzut Miasto P. wniosło o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2009 r., nr (...) oraz zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
 
Uzasadnienie prawne
 
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
 
Przyznanie stronie skarżącej ochrony tymczasowej w postępowaniu sądowoadministracyjnym stanowi odstępstwo od ogólnej reguły, wyrażonej w art. 61 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego aktu lub czynności. Przesłanki, jakimi powinien kierować się sąd przy rozstrzyganiu wniosku o wstrzymanie wykonania w sposób wyczerpujący zostały określone w art. 61 § 3 p.p.s.a., w myśl którego są niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Przesłanki te należy wiązać z sytuacją, która może powstać, gdy zaskarżony do sądu akt administracyjny zostanie wykonany, a następnie na skutek uwzględnienia skargi akt ten zostanie wzruszony. Jak przyjęto w judykaturze, Sąd rozpoznając wniosek nie dokonuje oceny merytorycznej skargi, bowiem takie działanie Sądu dokonywane w ramach posiedzenia niejawnego oznaczałoby niedopuszczalną ocenę legalności zaskarżonego aktu. Należy stwierdzić, że Sąd rozpoznając wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji powinien uwzględniać wszystkie okoliczności, nawet nie podniesione we wniosku, o ile można je wyinterpretować na podstawie obowiązujących przepisów prawa oraz akt sprawy.
 
W niniejszym postępowaniu przedmiotem sądowej kontroli jest decyzja Ministra Infrastruktury z dnia (...) czerwca 2009 r., która uchyla decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) września 1999 r. i stwierdza, że decyzja Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia (...) maja 1998 r. jest wydana z naruszeniem prawa, jednak nie zostaje uchylona, gdyż decyzja wydana w wyniku wznowienia odpowiadałaby decyzji dotychczasowej, tj. stwierdzającej nieważność decyzji wywłaszczeniowych nieruchomości położonych (mapa (...)) obręb G. w P. Jakkolwiek decyzję o stwierdzeniu nieważności decyzji wywłaszczeniowych zalicza się do aktów o charakterze deklaratoryjnym, które co do zasady nie podlegają wykonaniu, jednak nie można pominąć następstw prawnych powstałych w wyniku trwania mocy takiego aktu. Decyzja stwierdzająca nieważność wywłaszczenia może spowodować istotną zmianę stosunków w sferze prawa własności przedmiotowej nieruchomości. W przypadku stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej, przywrócone zostają prawa byłych właścicieli, którzy mogą podjąć działania zmierzające do realizacji przysługujących im praw własności, jeszcze przed dokonaniem wpisu w księdze wieczystej. Zwłaszcza, że decyzja stwierdzająca nieważność wywłaszczenia może stanowić podstawę zmiany wpisu w księdze wieczystej, który ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. Oznacza to, że zbycie nieruchomości przez osobę aktualnie ujawnioną w księdze wieczystej jako jej właściciel może doprowadzić do sytuacji, której skutki będą trudne do odwrócenia, mając na względzie np. charakter instytucji rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, która bezwzględnie przyjmuje przewagę stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej nad stanem rzeczywistym. Istnieje zatem realna możliwość zbycia nieruchomości przez właściciela, który nie został jeszcze ujawniony w księdze wieczystej, zaś organ administracyjny działający w granicach swojej właściwości i kompetencji nie będzie miał żadnych możliwości prawnych zniweczenia skutków cywilnoprawnych, które mogą powstać w wyniku zawartej umowy sprzedaży.
 
Uwzględniając całość powyższych rozważań należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie zostały spełnione przesłanki wynikające z treści art. 61 § 3 p.p.s.a. skutkujące wstrzymaniem zaskarżonej decyzji. Zatem, w ocenie Sądu II instancji, postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 7 września 2009 r. zostało wydane z naruszeniem obowiązującego prawa.
 
W tym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 w zw. z art. 197 § 2 oraz art. 61 § 3 w zw. z art. 193 p.p.s.a. postanowił, jak w sentencji.