W dniu 24 grudnia 2013 r. weszły w życie przepisy ustawy z 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1473), których zasadniczym celem było zwiększenie ochrony podwykonawców biorących udział w realizacji zamówień publicznych na roboty budowlane m.in. przez stworzenie systemu gwarancji wypłaty należnego wynagrodzenia.

Jak wskazują Artur Michalski i Anna Turek, jeżeli wykonawca zamówienia na roboty budowlane decyduje się na korzystanie z usług podwykonawców, musi się liczyć z ograniczeniami wprowadzonymi przez p.z.p. co do zasad wypłaty należnego wynagrodzenia. W przypadku zamówień na roboty budowlane, których termin wykonania jest dłuższy niż 12 miesięcy a umowa przewiduje zapłatę wynagrodzenia w częściach, warunkiem zapłaty przez zamawiającego drugiej oraz następnych części wynagrodzenia za odebrane roboty budowlane jest przedstawienie dowodów zapłaty wynagrodzenia podwykonawcom.

Natomiast, gdy umowa zakłada zapłatę całości wynagrodzenia po wykonaniu robót, zamawiający musi przewidzieć udzielanie zaliczek, przy czym udzielanie kolejnych zaliczek wymaga przedstawienia dowodów zapłaty wynagrodzenia podwykonawcom biorącym udział w realizacji zamówienia, na które zaliczka została wypłacona.

Co istotne, jeśli wykonawca nie przedstawi dowodów zapłaty wynagrodzenia podwykonawcom, to wypłata części jego wynagrodzenia zostanie wstrzymana przez zamawiającego.

Grudniowa nowelizacja p.z.p. wprowadziła też możliwość uzyskania zaspokojenia roszczeń podwykonawców oraz dalszych podwykonawców z tytułu należnego im wynagrodzenia bezpośrednio od zamawiającego. W efekcie, jeżeli wykonawca nie zapłaci podwykonawcy, to może on żądać zapłaty bezpośrednio od zamawiającego. Jednak by doszło do takiej sytuacji, konieczne jest by zamawiający zaakceptował wcześniej umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane.

Dalszym ograniczeniem jest to, że wynagrodzenie, które może zostać wypłacone podwykonawcy przez zamawiającego dotyczy tylko tych należności, jakie powstały już po zaakceptowaniu przez zamawiającego umowy o podwykonawstwo. Dlatego tez w interesie podwykonawców jest zadbanie o to, aby zarówno projekty umów o podwykonawstwo, jak i zawarte już umowy były przekazywane zamawiającym celem ich akceptacji. Natomiast, jeżeli doszło już do sytuacji, w której to zamawiający dokonał wypłaty wynagrodzenia podwykonawcy, to kwota ta zostanie potrącona z wynagrodzenia należnego wykonawcy.

Nowelizacja p.z.p. wprowadziła również sankcję dla nierzetelnych wykonawców, którzy nie płacą podwykonawcom. Jeżeli sytuacja bezpośredniej wypłaty wynagrodzenia podwykonawcom przez zamawiającego z powodu uchylania się od tego obowiązku przez wykonawcę, będzie się wielokrotnie powtarzać lub wypłaty te przekroczą 5 proc. wartości umowy o zamówienie, to wykonawca musi liczyć się z ryzykiem, że zamawiający odstąpi od umowy w sprawie zamówienia.

Możliwość odstąpienia przez zamawiającego od umowy w takim przypadku, może zostać dokonana przez cały okres obowiązywania umowy.

Powyższy artykuł zawiera fragmenty publikacji autorstwa Artura Michalskiego, partnera, adwokata w SSW Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy oraz Anny Turek, junior associate, w SSW Spaczyński, 
Szczepaniak i Wspólnicy.

Źródło: www.rp.pl