- To jest jednak trochę śmieszne, że wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej opierają swoje budżetu na nadwyżkach z kar i opłat pobieranych przez gminy i powiaty. Przecież te nadwyżki wcale nie muszą się pojawić. W mojej ocenie zadaniem rządu powinno być zapewnienie WFOŚiGW takie finansowanie, aby o te nadwyżki w ogóle nie musiały się upominać – uważa Adrian Pokrywczyński, ekspert Związku Powiatów Polskich.
Dyskusja na temat finansowania wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej odbyła się podczas ostatniego posiedzenia zespołu ds. energii, przyrody i środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Przyczynkiem do niej był wniosek Związku Powiatów Polskich o przedstawienie przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska informacji na temat odprowadzania nadwyżek wpłat, o których mowa w art. 404 ustawy Prawo ochrony środowiska do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Czytaj w LEX: Gruszecki Krzysztof, Prawo ochrony środowiska. Komentarz do art. 404 >
Wpływy z tytułu opłat i kar pieniężnych za korzystanie ze środowiska (m.in. kary i opłaty za usunięcie drzew lub krzewów, czy za składowanie i magazynowanie odpadów) przypadają gminom i powiatom, na terenie których odbywało się korzystanie ze środowiska. Z kolei z treści art. 404 Prawa ochrony środowiska wynika, że gminy i powiaty, których dochody z tytułu opłat i kar za korzystanie ze środowiska są większe niż 10-krotność średniej krajowej dochodów z roku poprzedniego, przypadających na jednego mieszkańca, liczonej odpowiednio dla gmin i powiatów, przekazują nadwyżkę z tytułu tych dochodów do właściwego wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Czytaj w LEX: Opłata za usuwanie drzew lub krzewów >
Nadwyżki wpłaca niewiele gmin i jeszcze mniej powiatów
Jak wynika z przedstawionej na posiedzeniu Zespołu ds. energii, klimatu i środowiska KWRiST informacji w latach 2019 – 2020 nadwyżki z pobranych kar i opłat za korzystanie ze środowiska przekazały do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej 4 powiaty i 51 gmin. Stronę samorządową interesowało także jaki procent tych nadwyżek jest przekazywany do WFOŚiGW.
Magdalena Cheda, naczelnik w Departamencie Instrumentów Środowiskowych Ministerstwa Klimatu i Środowiska poinformowała, że były gminy, w których ta nadwyżka wynosiła niewiele ponad 1 proc., ale były też takie, których nadwyżka wynosiła ponad 100 proc. Podała przykład gminy Powidz (województwo wielkopolskie, powiat słupecki), która w tych latach przekazała do właściwego wojewódzkiego funduszu ponad 80 proc. swoich wpływów z opłat i kar środowiskowych.
Z informacji resortu klimatu wynikało także, że wpłaty poszczególnych samorządów, w różnych latach miały różną wysokość. Przykładowo gmina Skierniewice w 2019 r. przekazała niewiele ponad 4 proc., a w 2020 r. już 40 proc. Jeżeli chodzi o cztery powiaty, które w latach 2019 - 2020 wpłacały nadwyżki z kar i opłat do właściwych WFOŚiGW udział wynosił od 22 do 100 procent.
Czytaj w LEX: Odraczanie, zmniejszanie oraz umarzanie podwyższonej opłaty za korzystanie ze środowiska >
Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało także na terenie jakich województw leżą jednostki samorządu terytorialnego wpłacające nadwyżki kar i opłat do funduszy wojewódzkich.
- Jeżeli chodzi o powiaty, to były to samorządy z województw: łódzkiego, śląskiego i zachodniopomorskiego. Jeżeli chodzi o gminy, to w 2019 r. były to jednostki położone w 12 województwach, a w 2020 r. w 15 województwach – wyjaśniła naczelnik Magdalena Cheda.
Biorąc pod uwagę liczbę wszystkich powiatów (314) i gmin (2477), liczba samorządów wpłacających nadwyżki z pobranych kar i opłat za korzystanie ze środowiska do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (4 powiaty i 51 gmin) nie robi specjalnego wrażenia. Okazuje się bowiem, że wpłat dokonuje niecałe 1,3 proc. powiatów oraz 2 proc. gmin.
Samorządy chcą zmian przepisów
Zdaniem samorządowców KWRiST mechanizm przekazywania nadwyżek pobranych przez gminy i powiaty kar i opłat za korzystanie ze środowiska do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej jest demobilizujący dla jednostek samorządu terytorialnego i powinien być zmieniony.
- Dlatego proponuję, aby resort klimatu przygotował na wrześniowe posiedzenie naszego Zespołu propozycję zmian w tym zakresie. Te propozycje nie musza mieć oczywiście wymiaru legislacyjnego, nie muszą to być konkretne propozycje nowego brzmienia art. 404 Prawa o ochronie przyrody – mówił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST.
Związek Powiatów Polskich zapowiedział, że jeżeli rząd nie przygotuje i nie przedstawi takich propozycji zmian legislacyjnych, to związek przygotuje i przedłoży Sejmowi przyszłej kadencji stosowną petycję w sprawie zmiany systemu przekazywania przez samorządy nadwyżek z tych kar i opłat do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska.