Przypomnijmy, że na podstawie uchwały nr 316/2024 z 29 sierpnia 2024 r. Państwowa Komisja Wyborcza odrzuciła sprawozdanie finansowe Komitetu Wyborczego Prawo i Sprawiedliwość o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych tego komitetu, w tym o uzyskanych kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania, związanych z udziałem w wyborach do Sejmu i do Senatu przeprowadzonych 15 października 2023 r. Powodem były naruszenia przepisów, w tym art. 132 par. 5 kodeksu wyborczego (k.w.), (przyjmowanie niedozwolonych korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym) oraz art. 135 par. 1 k.w. (przekroczenie limitów wydatków na kampanię wyborczą) w związku z art. 199 par. 1 i art. 259 par. 1 k.w.
Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, że wartość świadczeń niepieniężnych przekroczyła 1 proc. przychodów komitetu, a to zgodnie z art. 144 par. 1 pkt 3 lit. e k.w., stanowiło podstawę do odrzucenia sprawozdania finansowego. Dodatkowo, według PKW komitet naruszył także art. 144 par. 1 pkt 3 lit. a k.w., co również uznano za przesłankę do odrzucenia sprawozdania. Takie naruszenia mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym potencjalnych postępowań karnych.
Zobacz również: Działania PKW powinny być bardziej transparentne
Występek przeciwko wyborom
Przepis art. 132 par. 5 k.w. zabrania komitetom wyborczym przyjmowania korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym, z wyjątkiem:
- nieodpłatnego rozpowszechniania plakatów i ulotek wyborczych przez osoby fizyczne;
- pomocy w pracach biurowych udzielanej przez osoby fizyczne;
- wykorzystania przedmiotów i urządzeń, w tym pojazdów mechanicznych, udostępnianych nieodpłatnie przez osoby fizyczne;
- nieodpłatnego udostępniania miejsc do ekspozycji materiałów wyborczych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie reklamy.
Z kolei art. 144 par. 1 pkt 3 lit. e k.w. stanowi, że organ wyborczy, któremu złożono sprawozdanie finansowe, w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia sprawozdania finansowego odrzuca sprawozdanie w przypadku stwierdzenia przyjęcia przez komitet wyborczy partii politycznej albo koalicyjny komitet wyborczy korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym z naruszeniem przepisu art. 132 par. 5 k.w.
Naruszenie wspomnianego wyżej przepisu stanowi występek określony w art. 507 k.w. Zgodnie z tym przepisem, kto, w związku z wyborami, udziela komitetowi wyborczemu lub przyjmuje w jego imieniu korzyść majątkową o charakterze niepieniężnym inną niż nieodpłatne usługi polegające na rozpowszechnianiu plakatów i ulotek wyborczych przez osoby fizyczne, pomocy w pracach biurowych udzielanej przez osoby fizyczne, wykorzystanie przedmiotów i urządzeń, w tym pojazdów mechanicznych, udostępnianych nieodpłatnie przez osoby fizyczne, nieodpłatne udostępnianie miejsc do ekspozycji materiałów wyborczych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie reklamy podlega grzywnie od 1 tys. do 100 tys. zł. Co ważne, występek ten jest ścigany w urzędu z oskarżenia publicznego.
Zobacz w LEX: Kodeks wyborczy. Komentarz, wyd. II: Art. 132 Źródła pozyskiwania środków finansowych przez komitety wyborcze > >
Artykuł 144 par. 1 pkt 3 lit. a k.w. wskazuje, że organ wyborczy, który otrzymał sprawozdanie finansowe, jest zobowiązany w terminie sześciu miesięcy od jego złożenia do odrzucenia sprawozdania w przypadku stwierdzenia, że komitet wyborczy pozyskał lub wydatkował środki niezgodnie z przepisami art. 129 k.w. lub przekroczył limit wydatków, o którym mowa w art. 135 k.w. Zgodnie z art. 135 par. 1 k.w. komitety wyborcze mogą wydatkować na agitację wyborczą jedynie kwoty określone w ramach limitów ustanowionych w przepisach szczególnych kodeksu. Naruszenie tych limitów, zgodnie z art. 506 pkt 5 k.w., podlega karze grzywny w wysokości od 1 tys. do 100 tys. złotych.
Artykuł 506 pkt 5 k.w. penalizuje sytuacje, w których komitet wyborczy wydatkuje środki finansowe przeznaczone na agitację wyborczą, naruszając określone limity. Limity te są ustalane oddzielnie dla poszczególnych wyborów – zarówno ogólnokrajowych, jak i lokalnych. Podobnie jak w przypadku art. 507 k.w., również czyny zabronione opisane w art. 506 k.w. są przestępstwami (występkami), które są ścigane z urzędu z oskarżenia publicznego.
Zobacz również w LEX: Subwencja budżetowa dla partii politycznych > >
Organ wyborczy ma obowiązek złożyć zawiadomienie
Kodeks postępowania karnego (art. 304 par. 2) nakłada na instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
Niezrealizowanie tych obowiązków może skutkować odpowiedzialnością karną, wynikającą z art. 231 par. 1 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem funkcjonariusz publiczny, który przekracza swoje uprawnienia lub nie dopełnia obowiązków, działając na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, może zostać skazany na karę pozbawienia wolności do lat trzech.
W związku z tym, Państwowa Komisja Wyborcza ma obowiązek złożenia zawiadomienia do organów ścigania o stwierdzonych naruszeniach prawa. Niewywiązanie się z tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością karną funkcjonariuszy publicznych.
Sprawdź wzór dokumentu w LEX: Sprawozdanie finansowe komitetu wyborczego > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
