Zmiany w ustawie o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej znalazły się w uchwalonej przez Sejm 16 czerwca nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw. Sejm 28 lipca odrzucił poprawki Senatu zakładające podwyższenie dopłaty do przewozów autobusowych w wysokości 5 zł za tzw. wozokilometr oraz do 6 zł w przypadku związków powiatowo-gminnych. Nie zgodził się też na zwiększenie maksymalnego, rocznego limitu wydatków z budżetu państwa na dofinansowania Funduszu rozwoju przewozów autobusowych z 400 do 900 mln zł.
Wydłużenie okresu umów zapewni stabilność biznesu
Nowelizacja zakłada, że od 1 stycznia 2024 r. utrzymany zostanie dotychczas obowiązujący sposób podziału środków funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (FRPA) uwzględniający powierzchnię i liczbę mieszkańców województwa, wartość produktu krajowego brutto województwa oraz zaspokojenia potrzeb przewozowych na obszarze województwa. Przy podziale pieniędzy funduszu na dany rok budżetowy będzie także uwzględniane zaangażowane środków finansowych w ramach wieloletnich umów o dopłatę z funduszu. Od 1 stycznia 2024 r. wojewoda nie będzie brał natomiast pod uwagę pracy eksploatacyjnej na liniach komunikacyjnych zaplanowanej do wykonania w planach transportowych poszczególnych województw.
Nowością będzie wprowadzenie możliwości zawierania przez wojewodę z organizatorem przewozów autobusowych oprócz rocznych umów, także wieloletnich umów o dopłatę, ale nie dłuższych niż 10 lat. Również umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego mogą być zawierane na okres do 10 lat. To zdaniem ministerstwa infrastruktury zapewni większą przewidywalność i stabilność dopłat z funduszu, a tym samym zachęci organizatorów publicznego transportu zbiorowego do przystąpienia do programu, zwłaszcza na obszarach gdzie dostępność transportu nie jest obecnie wystarczająca.
Zdaniem Bartosza Romowicza, burmistrza Ustrzyk Dolnych, właśnie zbyt krótki okres wsparcia przewozów był barierą dla przewoźników. Firmy, z którymi rozmawiał mówiły wprost: na rok nie opłaca im się wchodzić w biznes. Gwarancja, że linie będą utrzymywane przez kilka lat pozwoli przewoźnikowi kupić lub wyleasingować tabor, zatrudnić personel. - Dlatego ważna jest możliwość zawierania umów wieloletnich, zagwarantowanych przez rząd – uważa burmistrz Ustrzyk Dolnych.
Czytaj w LEX: Procedura uzyskiwania dopłat albo rekompensaty za stosowanie uprawnień do ulgowych przejazdów >>>
Czytaj w LEX: Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego >>>
Minister łatwiej przesunie środki między województwami
Nowela przewiduje też utworzenie rezerwy w wysokości 5 proc. środków przewidzianych na dany rok budżetowy w planie finansowym FRPA (to ok. 40 mln zł). Taka rezerwa pozwoli ministrowi infrastruktury na szybką reakcję w przypadku gdy, w danym województwie środki Funduszu będą na poziomie niewystarczającym do realizacji wszystkich wniosków organizatorów.
Do takiej sytuacji doszło m.in. w 2022 r. W związku z dużym zainteresowaniem samorządów na dopłaty z funduszu, w ramach naboru na 2022 r. w części województw kwota dotacji okazała się niewystarczająca na objęcie dopłatą wszystkich przewozów o charakterze użyteczności publicznej, które zostały ujęte we wnioskach. Taka sytuacja wystąpiła w czterech województwach: mazowieckim, podkarpackim, pomorskim i śląskim.
Aby przesunąć niewykorzystane środki na wsparcie połączeń w województwach, w których przyznana kwota była niższa niż wnioskowana, rząd musiał nowelizować ustawę o funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.
Do noweli dodano także przepis, który wzmocni kontrolę wojewody nad prawidłowością wydatkowania środków FRPR.
Czytaj w LEX: Regulamin przewozu w publicznym transporcie zbiorowym wydawany przez organizatora >>>
Czytaj w LEX: Dopuszczalność skargi sądowoadministracyjnej związanej z wykonywaniem publicznego transportu zbiorowego >>>
3 zł do wozokilometra zostanie na dłużej
Punktem spornym między jednostkami samorządu terytorialnego, a ministerstwem infrastruktury jest stawka dopłat. Od kwietnia 2020 r. w związku z pandemią, dopłatę do tzw. wozokilometra podwyższono do 3 zł. Taka stawka miała obowiązywać do końca 2021 roku. Nowelizacja ustawy o FRPA z 22 lutego 2022 r., która weszła w życie 19 marca, utrzymała tą stawkę także w roku 2023. Nowelizacji normuje że dopłata do 3 zł do wozokilometra będzie obowiązywać także od 2024 roku. Resort uzasadnia, że taka stawka jest odpowiednia. Samorządy apelowały o zwiększenie jej o ok. 2 zł.
Czytaj także: Fundusz na likwidację wykluczenia komunikacyjnego wymaga zmian>>
Czytaj w LEX: Właściwość organizatora publicznego transportu zbiorowego >>>
Czytaj w LEX: Opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych lub dworców jednostek samorządu terytorialnego – problemy praktyczne >>>
Nowelizacja wprowadza do wniosku o objęcie dopłatą nowy, obligatoryjny element tj. datę uruchomienia każdej linii komunikacyjnej, na której będą wykonywane przewozy autobusowe o charakterze użyteczności. Ma związek z art. 11e ustawy o Funduszu, zgodnie z którym linie komunikacyjne nie uruchomione w terminie wskazanym we wniosku nie podlegają dofinansowaniu ze środków funduszu, a środki przeznaczone na ich finansowanie uznaje się za środki niezaangażowane. Nowe przepisy doprecyzowują też warunki uzyskania dopłaty z funduszu przez organizatora.
Większy budżet funduszu
Z danych ministerstwa infrastruktury wynika, że:
- W 2019 r. dofinansowanych zostało 1228 linii komunikacyjnych kwotą 10 mln zł.
- W 2020 r. przewozy wykonywano na 2834 liniach komunikacyjnych (dofinansowanie - 139 mln zł).
- W 2021 r. dopłatą objęto 4371 linii komunikacyjnych (dopłaty wyniosły 358 mln zł).
- W 2022 r., dopłatą objęto 5705 linii komunikacyjnych, wnioskowana przez organizatorów kwota dopłaty wynosi ponad 631 mln zł.
Do maja 2023 r. objętych dopłatą z Funduszu zostało:
- 6 366 linii komunikacyjnych, a łączna wnioskowana kwota dopłaty wynosi około 774,7 mln zł.
Ustawa zwiększa więc maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na dofinansowanie Funduszu w latach 2024–2033. Począwszy od 2024 r. będzie on wynosił nie 200 mln zł rocznie, a 400 mln zł. Ministerstwo uzasadniło potrzebę dokonania tych zmian stale rosnącym zainteresowaniem programem.
Nowelizacja co do zasady wejdzie w życie po upływie 30 dni od jej ogłoszenia, ale jej art. 28 przewiduje również inne, odrębne terminy wejścia w życie dla części przepisów.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
