Na skutek podjętych w ubiegłych latach przez rząd i samorządy działań, znacząco wzrosła skuteczność osłony przeciwpowodziowej na Żuławach. Istotną rolę odegrała realizacja strategicznego Programu „Kompleksowego zabezpieczenia przeciwpowodziowego Żuław - do roku 2030”. Przebudowa ujścia Wisły do Zatoki Gdańskiej, modernizacja wałów przeciwpowodziowych Wisły i jeziora Druzno, czy usprawnienia w stacji pomp odwadniających obszary depresyjne i przydepresyjne, to tylko niektóre działania, które pozwoliły na osiągnięcie aktualnego stanu zabezpieczenia przed powodzią. Wykonywanie zadań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej wspiera ponadto realizowany przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - System Monitoringu Ryzyka Powodziowego. Gwarantuje on rozpoznanie i wstępną ocenę ryzyka powodziowego na terenie delty Wisły.
Jak podkreśla NIK, wzrost skuteczności ochrony Żuław, to w głównej mierze rezultat poprawy stanu technicznego infrastruktury przeciwpowodziowej. Izba przypomina jednak, że konieczne jest nieustanne podejmowanie działań mających na celu utrzymanie aktualnego stanu. Niezbędne są także nowe inwestycje ograniczające prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi. Usytuowanie Żuław, klasyfikuje je bowiem do grupy obszarów szczególnie narażonych na dotknięcie klęską żywiołową. Dlatego też prawidłowe funkcjonowanie regionu, uzależnione jest od właściwego działania infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej czy systemu zarządzania kryzysowego.
Mimo pozytywnej oceny zabezpieczeń, wykryto jednak kilka nieprawidłowości. Dotyczyły one między innymi wyposażenia wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych. Ich wykorzystanie może mieć bowiem ogromne znaczenie w kontekście przewidywanych zmian klimatycznych, skutkujących wzrostem ryzyka powodziowego. Niebezpieczeństwo ma także związek z coraz częstszym występowaniem zjawisk ekstremalnych czy intensyfikacją urbanizacyjnej obszarów sąsiadujących z Żuławami.
Najwięcej zastrzeżeń dotyczyło zaopatrzenia wojewódzkiego magazynu przeciwpowodziowego prowadzonego przez Zarząd Melioracji w Elblągu. Wiele sprzętów nie było przygotowanych do natychmiastowego wykorzystania w przypadku wystąpienia powodzi. NIK zwraca uwagę, że obowiązujące przepisy obligują samorząd województwa zarówno do wyposażenia, jak i utrzymania magazynów.
Przedstawione przez NIK wątpliwości odnosiły się także do działań Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku. W latach 2009-2015 nie poddał on bowiem niezbędnym i okresowym kontrolom stanu technicznego ponad 1200 budowli regulacyjnych. Poza tym Regionalny Zarząd nie prowadził książek obiektu budowlanego dla dwóch kierownic Wisły.
NIK w swoim stanowisku zwraca uwagę, że zarządy melioracji miały wiele problemów związanych z wykonywaniem zadań dotyczących zabezpieczenia przeciwpowodziowego Żuław. Odnosiły się one głównie do zapewnienia wystarczającego finansowania zadań ochrony przeciwpowodziowej czy działalności zwierząt. Sporym kłopotem w utrzymaniu wód i urządzeń melioracji wodnych były właśnie poczynania bobrów. Prawie do końca 2014 r. na prace konserwacyjne na wałach przeciwpowodziowych potrzebne było otrzymanie każdorazowo zgody właściwego organu, na usuwanie nor bobrowych. W rezultacie realizacja zadań zajmowała o wiele więcej czasu, niż początkowo sądzono.
Inny problem wskazany przez NIK miał związek z tym, że za ochronę przeciwpowodziową odpowiada zarówno administracja rządowa (Minister Środowiska, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej i wojewodowie), jak i samorządowa (organy gmin, powiatów i województw). Zdaniem NIK, wiąże się to z ryzykiem braku optymalnego zarządzania infrastrukturą przeciwpowodziową (zwłaszcza w kwestii planowania działań dążących do jej poprawy). NIK sygnalizuje, że obecnie brak jest zależność instytucjonalnej pomiędzy wspomnianymi jednostkami.
Powyższe nieprawidłowości skłoniły Najwyższą Izbę Kontroli do wystąpienia do Ministra Środowiska z prośbą o:
- zastanowienie się wraz z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego, nad koniecznością ustalenia standardów wyposażenia wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych;
-przegląd struktury systemu podmiotów odpowiedzialnych za ochronę przeciwpowodziową pod względem jej optymalizacji.
(nik.gov.pl)
