Jak udało się ustalić NIK, w wielu wypadkach integracja i aktywizacja społeczności romskiej stanowi spory lokalny problem społeczny, dodatkowo utrudniony przez zamknięty charakter wspólnot romskich. Wyniki badania wskazują, że choć wydatkowanie środków publicznych w ramach poszczególnych dziedzin Programu integracji odbywało się zgodnie z obowiązującymi przepisami, to w wielu przypadkach podejmowane na rzecz społeczności romskiej przez skontrolowane gminy czynności nie były w pełni skuteczne. W ocenie NIK, program integracji w swojej obecnej formie stanowi raczej kolejny element pomocy socjalnej i materialnej dla społeczności romskiej, utwierdzając jej członków w postawach roszczeniowych, zamiast skłaniać do większej aktywności społecznej.
Izba zwróciła w raporcie uwagę, że w dziedzinie edukacji w dalszym ciągu nie osiągnięto widocznej poprawy wyników w nauce dzieci romskich. Z kolei w dziedzinach Zdrowie oraz Praca działania podejmowane były w kontrolowanych gminach sporadycznie i nie przyniosły istotnych efektów. Ponadto żadna z poddanych kontroli jednostek nie stworzyła Lokalnego programu integracji społecznej Romów.
Część gmin stosowało praktykę realizacji zadań dotyczących poprawy warunków mieszkaniowych rodzin romskich (dziedzina Mieszkalnictwo) poprzez zakup dla nich nieruchomości poza swoim terytorium. Zdaniem NIK taka praktyka nie służy jednak idei integracji oraz zasadom realizacji obowiązków JST wobec członków jej wspólnoty wynikającym z ustawy o samorządzie gminnym. Stwarza to również ryzyko wystąpienia konfliktów oraz utraty dotychczas osiągniętych efektów.
W związku z powyższym, NIK we wnioskach z przeprowadzonej kontroli wskazuje, że żadna z gmin nie stworzyła lokalnych systemów wsparcia, o których mowa w Programie integracji (tzw. Lokalnych programów integracji społecznej Romów), a ich działania skoncentrowane były na projektach o charakterze doraźnym. Zdaniem NIK konieczne jest zwiększenie zaangażowania Romów w realizację zadań oraz zintensyfikowanie działań dotyczących edukacji przedszkolnej i działań edukacyjnych skierowanych do dorosłych Romów.
nik.gov.pl
