NIK: Polska wciąż bez Krajowego Programu Kosmicznego

W 2017 roku rząd przyjął Polską Strategię Kosmiczną. Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła, jak wygląda wdrożenie określonych w niej kluczowych zadań. Okazuje się, że po siedmiu latach nie mamy ani Krajowego Programu Kosmicznego, ani kluczowych dla sektora kosmicznego aktów prawnych. Brakuje też narzędzi pozwalających na wsparcie podmiotów sektora kosmicznego. A to obecnie jeden z najbardziej innowacyjnych i zaawansowanych technologicznie obszarów w gospodarce europejskiej i światowej.

Produkty i aplikacje powstające z udziałem producentów technologii kosmicznej mają szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia, zarówno gospodarczego, jak i społecznego, czyli w transporcie, gospodarce przestrzennej, monitorowaniu i zarządzaniu środowiskiem, w rolnictwie, rybołówstwie, obronności, bezpieczeństwie państwa i w zarządzaniu kryzysowym. Technologie kosmiczne dają możliwość obserwacji i przewidywania zjawisk oraz zdarzeń zachodzących na Ziemi. Niestabilność gospodarczo-polityczna oraz kryzys klimatyczny zwiększają zapotrzebowanie na prognozy, w których wykorzystywane są technologie kosmiczne do przewidywania możliwych zagrożeń, skutków zdarzeń kryzysowych. Kluczowym dokumentem określającym cele rozwoju polskiego sektora kosmicznego jest Polska Strategia Kosmiczna (PSK). Weszła ona w życie 18 lutego 2017 r.

Czytaj też w LEX: Safety zones – zarzewie wygaśnięcia umów systemu prawa kosmicznego? >

Obecna kontrola NIK objęła Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Polską Agencję Kosmiczną i Agencję Rozwoju Przemysłu SA. Podobną kontrolę NIK przeprowadziła już w 2019 r. (P/19/021 Rozwój sektora kosmicznego). Wtedy, tak jak dziś, Izba negatywnie oceniła ograniczoną skuteczność działań na rzecz wdrożenia kluczowych zadań wymienionych w Polskiej Strategii Kosmicznej, realizowanych przez ministra właściwego do spraw gospodarki oraz Polską Agencję Kosmiczną. 

Czytaj też: Związki AI Act i RODO już wkrótce przysporzą firmom problemów >

Najważniejsze ustalenia kontroli

Polska Strategia Kosmiczna zakładała opracowanie dokumentu wykonawczego – Krajowego Programu Kosmicznego (KPK), którego celem miało być zbudowanie systemu optymalnego wsparcia doradczego, finansowego i edukacyjnego dla sektora kosmicznego i instytucji realizujących oraz wspierających polską politykę kosmiczną. Zgodnie z założeniami PSK Krajowy Program Kosmiczny miał być opracowany do końca 2020 r. Prace nad projektem KPK prowadziła Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) do końca października 2020 r. Przygotowany przez nią projekt KPK został przez Radę POLSA 30 października 2020 r. zaopiniowany negatywnie, gdyż nie spełniał wymagań dla tego typu dokumentu.

Czytaj też w LEX: Opodatkowanie przemysłu kosmicznego w Polsce >

NIK wskazuje, że istotnym błędem było niewłączenie do prac nad KPK przedstawiciela resortu finansów, gdyż realizacja zadań i celów przewidzianych w KPK wymagała finansowania ze środków budżetowych. 

Ponadto minister właściwy do spraw gospodarki nie opracował kluczowego dla funkcjonowania sektora kosmicznego, projektu ustawy o działalności kosmicznej, choć prace nad nią trwały od 2013 r. Od ponad czterech lat nie zostało również wydane rozporządzenie do jednego z artykułów ustawy o POLSA. 

Pełny raport NIK dostępny jest tutaj >>

Czytaj też w LEX: Regulacja odpowiedzialności za szkodę i jej ubezpieczenia w przyszłym polskim ustawodawstwie kosmicznym >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.