Jestem kierownikiem SP ZOZ-u, który dostał dotację z Unii Europejskiej (UE) na remont budynku, w którym ten SP ZOZ działa (ja podpisywałam wniosek o dotację). Właścicielem budynku jest gmina, która jest jednostką nadrzędną, nadzorującą SP ZOZ (moim kierownikiem jest burmistrz miasta). Gmina twierdzi, że nie może wziąć kredytu na ten remont. Pieniądze z UE mają być przekazane po zakończeniu inwestycji i skompletowaniu całej dokumentacji remontu. Wstępne ustalenia są takie, że jako kierownik ośrodka powinnam podpisać wzięcie kredytu na ten remont. Mam obawy czy to zobowiązanie może się przełożyć na moją prywatną własność, w sytuacji gdyby nie doszło do przekazania tych pieniędzy.

Czy gmina jako właściciel budynku ma prawo wymagać ode mnie takiego zobowiązania?

Czy mogę od gminy wymagać przekazania pieniędzy na konto SP ZOZ-u w celu sfinansowania tej inwestycji?

Odpowiedź

Brak podstaw do kierowania roszczeń wobec gminy przez kierownika zakładu o przekazanie środków na remont.

Odpowiedzialnym za spłatę kredytu jest strona umowy, tj. SP ZOZ a nie jego kierownik.

Uzasadnienie

Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, zgodnie z art. 35b ust. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego uzyskał osobowość prawną. Zakład stał się tym samym odrębnym od podmiotu tworzącego – w okolicznościach przytoczonych w pytaniu od gminy – podmiotem obrotu prawnego. Powyższego nie zmienia fakt wejścia w życie z dniem 1 lipca 2011 r. ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654) - dalej u.dz.l. Zgodnie z art. 54 ust. 1 u.dz.l. zakład samodzielnie gospodaruje przekazanymi w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami i majątkiem gminy oraz majątkiem własnym (otrzymanym i zakupionym). Z powyższego wynika, że zakład jako odrębny podmiot, samodzielnie może zawierać umowy cywilnoprawne, wśród nich umowę kredytu np. na remont nieruchomości. Uprawnioną do zaopiniowania sprawy zobowiązania z tytułu kredytu, zgodnie z art. 48 ust. 2 pkt 2 lit. c u.dz.l. , jest rada społeczna zakładu.

W zależności od kondycji finansowej zakładu zakład może zaciągać on zobowiązania kredytowe bez wsparcia podmiotu tworzącego albo przy udziale podmiotu tworzącego np. poprzez poręczenie udzielone przez gminę, wyrażenie przez gminę zgody na obciążenie nieruchomości zakładu hipoteką jako zabezpieczenie spłaty kredytu.

Kierownik zakładu ponosi odpowiedzialność za jego zarządzanie. Jak zaznaczył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 stycznia 2010 r. (sygn. akt II OSK 1911/09), "art. 44 ustawy z 1991 r. u.z.o.z. jest adekwatną przesłanką do stwierdzenia, że kierownik zakładu opieki zdrowotnej kieruje i zarządza na bieżąco (operacyjnie) publicznym zakładem opieki zdrowotnej oraz ponosi za to odpowiedzialność".@page_break@

Z powyższego wynika, że zaciągnięcie kredytu na remont stanowi samodzielną decyzję kierownika zakładu. W przypadku, gdy niezbędne będzie poręczenie kredytu przez gminę, oczywiście niezbędne jest współdziałanie gminy i kierownika – brak poręczenia uniemożliwi pozyskanie środków z kredytu.

W opisanym w pytaniu stanie faktycznym brak danych jakie oświadczenia kierownik już złożył celem pozyskania unijnych środków finansowych.

Jednocześnie należy podkreślić, że nie ma instrumentów prawnych dla formułowania tezy o obowiązku zaciągania kredytów i finansowania remontów bezpośrednio przez gminę. Gmina może np. przekazać zakładowi dotację na remont – art. 114 ust. 1 pkt 2 u.dz.l.

Zakład a nie gmina (najprawdopodobniej) w sytuacji opisanej w pytaniu ma być beneficjentem środków unijnych.

Zakład a nie kierownik zakładu jest stroną tej umowy czy też późniejszej umowy kredytowej. Zobowiązanym do spłaty kredytu będzie zakład, który będzie stroną umowy kredytowej, to on jako osoba prawna zaciąga zobowiązanie, nie jego kierownik. Zakład ponosić będzie odpowiedzialność za spłatę kredytu. W przypadku poręczenia spłaty kredytu przez gminę, w sytuacji, gdy zakład nie będzie wywiązywał się z umowy, zobowiązaną do spłaty będzie gmina.

Uwagi

Składając wniosek o środki unijne kierownik zakładu przyjął, że remont zostanie przeprowadzony ze środków pozyskanych z kredytu bankowego. W tej sytuacji można przypuszczać, że sytuacja finansowa zakładu umożliwia mu zaciągnięcie takiego zobowiązania. Jednocześnie, jak wskazuje praktyka, zakłady których sytuacja finansowa wymaga wsparcia podmiotu tworzącego przy pozyskaniu kredytu np. poprzez poręczenie, uzgadniają warunki kredytu, jego wysokość, liczbę rat, itd.

Nadto wątpliwe jest, aby w przypadku sfinansowania remontu przez gminę, np. poprzez przekazanie dotacji, zakład miał podstawy prawne do pozyskania unijnych środków finansowych z przeznaczeniem na ten sam cel. Skoro zakład nie poniesie kosztów związanych z remontem, brak będzie podstaw refinansowania kosztów. Nie będzie mógł być beneficjentem środków unijnych. Gmina również nie ma podstaw udzielania kredytów. Gmina mogłaby udzielić pożyczki zakładowi, ale po spełnieniu wszystkich prawem wymaganych warunków.

Również poręczenie przez gminę spłaty kredytu zaciągniętego przez zakład wymaga spełnienia szeregu warunków oraz zachowania prawem przewidzianych procedur.

Przydatne materiały:
 Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654)