Protest wyborczy to podstawowy środek umożliwiający sądową kontrolę prawidłowości przeprowadzenia i ważności wyborów. Ma charakter powszechny, jest dostępny dla wyborców i innych uczestników postępowania wyborczego. Prawo do jego wniesienia umożliwia wszczęcie sądowej kontroli przebiegu postępowania wyborczego.
Termin wniesienia protestu
Protest wyborczy przeciwko ważności wyborów samorządowych wnosi się na piśmie do sądu okręgowego za pośrednictwem właściwego sądu rejonowego, właściwego dla miejsca zamieszkania wyborcy. A w razie braku miejsca zamieszkania – według jego miejsca pobytu.
Wyborca na wniesienie protestu 14 dni od dnia podania do publicznej wiadomości przez komisarza wyborczego (w formie obwieszczenia) wyników wyborów na obszarze województwa. Termin 14 dni jest zawity i nie może zostać przywrócony.
Przesłanki wniesienia protestu
Do przesłanek tworzących możliwość protestu kodeks wyborczy zaliczył:
- dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom określonym w rozdziale XXXI kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub w wyniku wyborów,
- naruszenie przepisów kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów.
- Ten katalog przesłanek ma charakter zamknięty. Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom do danej rady czy sejmiku lub naruszenia przez organy wyborcze przepisów kodeksu dotyczących ustalania wyników głosowania lub wyników wyborów, może go wnieść każdy wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów do głosowania – wskazuje Marek Chmaj, radca prawny, Kancelaria Chmaj i Partnerzy spółka partnerska.
Nasz rozmówca wyjaśnia również, że z kolei protest przeciwko wyborowi radnego w okręgu wyborczym mogą wnieść jedynie:
- wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego;
- przewodniczący właściwej komisji wyborczej lub
- pełnomocnik wyborczy.
- Jeżeli tego nie uczyni, protest będzie miał braki, które nie podlegają usunięciu w trybie artykułu 130 kodeksu postępowania cywilnego. Tak więc, jeżeli skarżący nie poda np. nazwisk i adresów świadków, sąd okręgowy nie może go wzywać do usunięcia tych braków, w związku z czym musi pozostawić protest bez dalszego biegu – wyjaśnia prof. Marek Chmaj.
Sąd może nie rozpoznać protestów
Sąd rozpoznaje protesty w postępowaniu nieprocesowym w ciągu 30 dni po upływie terminu do wnoszenia protestów składzie 3 sędziów z udziałem komisarza wyborczego i przewodniczących właściwych komisji wyborczych lub ich zastępców, stosując odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 393 kodeksu wyborczego).
Sąd bez dalszego biegu pozostawia protesty:
- wniesiony przez osoby nieuprawnione np. organ partii politycznej,
- wniesiony w innym w innym przedmiocie niż wskazany w ustawie,
- wniesione po terminie lub w innej formie niż pisemna,
- niezawierające zarzutów,
- nie przedstawiające lub nie wskazujące dowodu na których wnoszący opiera swoje zarzuty.
Sąd może zarządzić ponowne wybory
Po rozpoznaniu protestów, sąd okręgowy rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru radnego. Jeżeli sąd, orzekając o nieważności wyborów lub o nieważności wyboru radnego, stwierdza wygaśnięcie mandatu, to w takiej sytuacji postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych lub o podjęciu niektórych czynności, wskazując te działania, od których należy wznowić postępowanie wyborcze.
Postępowanie w sprawie rozstrzygnięcia o ważności wyborów oraz ważności wyboru radnego jest dwuinstancyjne. Na orzeczenie sądu okręgowego wnoszącym protest wyborczy, komisarzowi wyborczemu i przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej lub jego zastępcy przysługuje, w ciągu 7 dni od daty doręczenia, zażalenie do właściwego sądu apelacyjnego. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w ciągu 30 dni przy czym jest to postanowienie ostateczne.
Przeprowadzenie ponownych wyborów lub podjęcie wskazanych przez sąd czynności wyborczych zarządza wojewoda w ciągu 7 dni od dnia zakończenia postępowania sądowego. W razie unieważnienia wyborów lub wyboru radnego, wybory ponowne lub wskazane czynności wyborcze przeprowadzają te same komisje wyborcze. Zgodnie zaś z art. 396 par. 3 kodeksu wyborczego, jeżeli podstawą unieważnienia wyborów lub wyboru radnego były zarzuty odnoszące się do komisji wyborczej lub nieprawidłowości w spisie wyborców powołuje się nowe komisje wyborcze lub sporządza nowe spisy.
Sprawdź również książkę: Prawo wyborcze w Polsce >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.