Jak wiadomo, na gruncie polskiego ustawodawstwa wyróżnić można dwa rodzaje PPP:
– „klasyczne” PPP, czyli takie w ramach którego partner prywatny wybrany został zgodnie z przepisami p.z.p.
– PPP w trybie koncesji, czyli takie, gdzie partner prywatny wybrany został na podstawie u.k.r.b.u.


W sytuacji, gdy dane przedsięwzięcia realizowane ma być w drodze „klasycznego” PPP (parter prywatny wybierany jest w oparciu o ustawę prawo zamówień publicznych) ustawodawca nie wskazał ani minimalnego, ani maksymalnego okresu obowiązywania umowy. Strony kontraktu maja zatem w omawianej sytuacji pełną dowolność w ukształtowaniu terminu do którego będą współpracować w realizacji przedmiotu PPP. Mając na uwadze brzmienie art. 142 ust. 1 u.p.z.p. nie może to być jednak czas nieoznaczony.


Nieco inaczej sytuacja kształtuje się w przypadku tzw. PPP w trybie koncesji. Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.p.p.p. jeżeli wynagrodzeniem partnera prywatnego jest prawo do pobierania pożytków z przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego, albo przede wszystkim to prawo wraz z zapłatą sumy pieniężnej, do wyboru partnera prywatnego i umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym stosuje się przepisy ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi w zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie o PPP.


Z uwagi na brzmienie wspomnianego przepisu, ocena prawna okresu obowiązywania umowy PPP w trybie koncesji wymaga odniesienia się do odpowiednich przepisów u.k.r.b.u. W omawianym przypadku jest to art. 24 przywołanej ustawy, zgodnie z którym:


Okres, na który zostaje zawarta umowa koncesji, powinien uwzględniać zwrot nakładów koncesjonariusza poniesionych w związku z wykonywaniem koncesji i nie może być dłuższy niż:
1) w przypadku koncesji na roboty budowlane – 30 lat;
2) w przypadku koncesji na usługi – 15 lat.


Mając na względzie wskazany przepis, należy uznać, że podstawowym kryterium dla ustalenia okresu obowiązywania umowy PPP w trybie koncesji jest okres wymagany dla uzyskania zwrotu z inwestycji. Wskazanie odpowiedniego terminu obowiązywania umowy powinno być zatem poprzedzone analizą finansowo-ekonomiczną w omawianym zakresie. Dodatkowo, ustawodawca wskazał graniczne terminy obowiązywania omawianych umów: 15 lub 30 lat zależnie od przedmiotu PPP. Co jednak istotne, terminy te nie są bezwzględnie obowiązujące. Zgodnie z art. 24 ust. 2 u.k.r.b.u., w sytuacji gdy przewidziany okres zwrotu nakładów koncesjonariusza poniesionych w związku z wykonywaniem koncesji jest dłuższy niż 15 lub 30 lat umowa może zostać zawarta na okres dłuższy.
@page_break@


Na marginesie warto zauważyć, że konstrukcja przepisu umożliwiającego zawarcie kontraktów koncesyjnych na dłużej niż 15 (30) lat godzi w istotę współpracy międzysektorowej „dbając” o inwestora prywatnego jedynie pozornie. Zaangażowanie się inwestora w przedsięwzięcie PPP motywowane jest zawsze chęcią osiągnięcia zysku z określonej inwestycji.

Idea ustawodawcy gwarantująca inwestorowi zwrot z inwestycji w przedłużonym czasie obowiązywania umowy o PPP jest ze wszech miar słuszna. Tyle tylko, że żaden racjonalnie działający inwestor nie zdecyduje się na zaangażowanie swojego kapitału na kilkadziesiąt lat wyłącznie po to by następnie go odzyskać bez jakichkolwiek zysków. Tymczasem literalne brzmienie omawianego przepisu u.k.r.b.u. elementu zysku już nie uwzględnia. Należy zatem ocenić omawianą regulację bardzo krytycznie i rozpatrywać ją raczej jako błąd ustawodawcy niezgodny do końca z jego intencjami. Zmiana w tym zakresie pozostaje w obecnie chwili jedynie postulatem de lege ferenda, gdyż projekt nowelizacji przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego w ogóle nie dotyczy omawianej kwestii.


Wracając do okresu obowiązywania umowy o PPP zawartej w oparciu o p.z.p. należy zaznaczyć, że podobnie jak w przypadku PPP trybie koncesji jego faktyczna długość związana jest z reguły z czasem potrzebnym na zwrot z inwestycji i osiągnięcie przez inwestora rozsądnego zysku. Wartości te skorelowane są także z finansowymi możliwościami pomiotu publicznego. Oczywiste jest bowiem, że im wyższa będzie wysokość opłaty za dostępność, tym krótszy okres potrzebny będzie na osiągnięcie zysku i zwrot zaangażowanego przez inwestora kapitału.


Warto jednak zwrócić uwagę, że sama wysokość wynagrodzenia nie jest jedynym czynnikiem ekonomicznym wpływającym na długość okresu obowiązywania umowy o PPP. Czas współpracy uzależniony jest także od rodzaju i wysokości wkładu własnego podmiotu publicznego. W przypadku, gdy są to świadczenia majątkowe (np. użyczenie nieruchomości, partycypacja w kosztach budowy lub utrzymania, etc.) zmniejsza się kapitałochłonność projektu po stronie prywatnej, co bezpośrednio wpływa na skrócenie okresu niezbędnego dla osiągnięcie zwrotu z inwestycji.


W praktyce kontrakty PPP są umowami długoletnimi, zwłaszcza wówczas, gdy przedsięwzięcie obejmuje swoim zakresem wzniesienie określonej infrastruktury. Należy pamiętać, że w przypadku „klasycznego” PPP, gdzie wartość przedsięwzięcia przekracza tzw. progi unijne, podmiot publiczny zobligowany jest do zawiadomienia Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o zamiarze zawarcia umowy na czas przekraczający 4 lata. Wymóg ten traktować należy z pewnością jako swoiste „przeregulowanie” z uwagi na fakt, że długofalowa współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego stanowi niejako o istocie PPP i rzadko zdarza się w praktyce, że długość obowiązywania kontraktu nie przekroczyła okresu czteroletniego.


W Zielonej Księdze w sprawie partnerstw publiczno-prywatnych i prawa wspólnotowego w zakresie zamówień publicznych i koncesji wskazano, że PPP charakteryzują względnie długie zależności angażującej współpracę pomiędzy partnerem publicznym a partnerem prywatnym. Jednocześnie Komisja Europejska stwierdziła, jednak, że okres, w którym partner prywatny podejmuje się wykonywania prac i usługi musi być ustalony w zakresie potrzeby zagwarantowania stabilności ekonomicznej i finansowej projektu. W szczególności określony musi być okres trwania związku partnerskiego, aby nie ograniczał on konkurencji poza tym, co jest wymagane w celu zapewnienia, iż inwestycja się opłaca i ma miejsce rozsądny zwrot zainwestowanego kapitału.