W sprawie chodziło o zbadanie konstytucyjności przyjęcia przez ustawodawcę znacznego stopnia niepełnosprawności jako negatywnej przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Świadczenie pielęgnacyjne nie dla każdego

Skargę zainicjował obywatel, któremu w 2018 r. wójt odmówił prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad żoną (osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, wobec której stwierdzono niezdolność do samodzielnej egzystencji). Organ stwierdził, że skarżący jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym oraz ma ustalone prawo do renty inwalidzkiej, a zatem nie przysługuje mu to świadczenie.

Stanowisko to potwierdzały kolejno: samorządowe kolegium odwoławcze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, Naczelny Sąd Administracyjny. Podstawą był przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu nadanym nowelizacją z 2012 r. i obowiązującym do dnia wejścia w życie art. 43 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym.

Czytaj także: ​Nie wiadomo, co dalej z centrami opiekuńczo-mieszkalnymi po pięciu latach funkcjonowania

Przepis częściowo niezgodny

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis ten w części obejmującej słowa: „z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności”, jest niezgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie ["Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych"] w związku z art. 32 ust. 1 ["Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne"] konstytucji.

- Rodzina, w której niepełnosprawność dotknęła zarówno osobę, która wymaga opieki, jak również osobę sprawującą nad nią opiekę, jest w szczególnie trudnej sytuacji. Tym bardziej ustawodawca powinien ze szczególną rozwagą uwzględniać różne sytuacje, w których osoby takie mogą się znajdować. Może się przecież zdarzyć – czego dowodzi sytuacja skarżącego w sprawie niniejszej – że osoby niepełnosprawne zobowiązane do alimentacji, są zdolne do sprawowania opieki i czynią to zgodnie z potrzebami bliskiej osoby, chciałyby w dalszym ciągu pracować, lecz na skutek niepełnosprawności członka rodziny muszą z pracy zrezygnować – czytamy w komunikacie podsumowującym wyrok.

Wyrok z 18 marca 2025 r. o sygn. akt SK 22/22 zapadł jednomyślnie.