Kiedy radny nie może zagłosować?
Przepisy ustaw samorządowych bardzo konkretnie precyzują sytuacje, w których radny nie może brać udziału w głosowaniu:
Przepis art. 25a ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że "Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego".
W myśl art. 21 ust. 7 ustawy o samorządzie powiatowym "Radny nie może brać udziału w głosowaniu, jeżeli dotyczy to jego interesu prawnego".
Natomiast zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o samorządzie województwa radny województwa "nie może brać udziału w głosowaniu w sprawach, o których mowa w ust. 1, jeżeli dotyczy to jego interesu prawnego".
Jednocześnie ustawodawca zakazuje radnemu w art. 24 ust. 1 u.s.w. "wchodzić w stosunki cywilnoprawne w sprawach majątkowych z województwem lub wojewódzkimi samorządowymi jednostkami organizacyjnymi, z wyjątkiem stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług na warunkach ogólnych oraz stosunku najmu pomieszczeń do własnych celów mieszkaniowych lub własnej działalności gospodarczej oraz dzierżawy, a także innych prawnych form korzystania z nieruchomości, jeżeli najem, dzierżawa lub użytkowanie są oparte na warunkach ustalonych powszechnie dla danego typu czynności prawnych" (zob. art. 24 ust. 2 w zw. z ust. 1 u.s.w.).
Głosowanie zabronione, ale można uczestniczyć w obradach
Dr Monika Augustyniak analizując wyżej wskazane przepisy zauważa, że najwęższy zakres przedmiotowego zakazu normuje ustawa o samorządzie województwa, bowiem ogranicza interes radnego de facto tylko do spraw o charakterze majątkowym. Na gruncie ustawy o samorządzie gminnym i powiatowym zakaz ten ma szeroki zakres, dotyczy bowiem powstrzymywania się radnego od brania udziału w głosowaniu bez względu na charakter interesu prawnego - majątkowy lub inny. Należy podkreślić, że omawiany zakaz dotyczy też głosowania w zarządzie powiatu albo województwa, jeśli radny jest jego członkiem i zachodzi przesłanka wyłączenia radnego z głosowania z uwagi na jego interes prawny.
Zakaz ten dotyczy tylko aktu głosowania, wszelkie inne aspekty czynnego i biernego uczestnictwa w obradach organów jednostek samorządu terytorialnego są prawnie dopuszczalne, jeśli przepisy ustaw na to zezwalają.
Podjęta uchwała będzie nieważna
Przesłanka interesu prawnego powoduje, iż radny powinien wyłączyć się od danego głosowania w sprawie. Jeśli tego nie uczyni, uchwała podjęta z naruszeniem art. 25a u.s.g., art. 27 ust. 1 u.s.p., art. 24 ust. 2 u.s.w. zostanie uznana przez organ nadzoru za nieważną.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 kwietnia 2013 r., I OSK 124/13, NZS 2013, z. 3, s. 13, orzekł, że "Pod pojęciem interesu prawnego rozumie się osobisty, konkretny i aktualny prawnie chroniony interes, który może być realizowany na podstawie określonego przepisu, bezpośrednio wiążący się z indywidualnie i prawnie chronioną sytuacją strony. Istnieje on wówczas, gdy istnieje związek o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa administracyjnego, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającą na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuację tego podmiotu na gruncie administracyjnoprawnym". Więcej na ten temat znajdziesz w książce dr Moniki Augustyniak „Prawa i obowiązki radnego jednostki samorządu terytorialnego”.
Radny musi sam zdecydować
Decyzję o wyłączeniu radnego z uwagi na zakazy określone w art. 25a u.s.g., art. 27 ust. 1 u.s.p., art. 24 ust. 2 u.s.w. ustawodawca pozostawił w gestii radnego, który jest najlepiej zorientowany, czy zachodzą przesłanki powstrzymania się od aktu głosowania.
Opracowano na podstawie fragmentów książki dr Moniki Augustyniak „Prawa i obowiązki radnego jednostki samorządu terytorialnego”.