Państwowa Komisja Wyborcza w 2019 r. odrzuciła sprawozdanie finansowe partii Porozumienie Jarosława Gowina za rok 2018, zarzucając naruszenie art. 132 par 5 Kodeksu wyborczego. PKW przyjęła, że komitet wyborczy utworzony przez Porozumienie Jarosława Gowina (obecnie: Porozumienie dla Demokracji) otrzymał od tej partii niedozwolone korzyści majątkowe o charakterze niepieniężnym w postaci mediów zużytych w trakcie korzystania z lokalu udostępnionego na siedzibę komitetu. A co za tym idzie, doszło do naruszenia art. 35 ust. 2 ustawy o partiach politycznych, poprzez finansowanie przez tę partię kampanii wyborczej utworzonego przez siebie komitetu z pominięciem swojego Funduszu Wyborczego. Wartość tych świadczeń wyniosła 233,18 zł.
Przeczytaj także: Pełnomocnik finansowy za finanse komitetu wyborczego odpowiada całym swoim majątkiem
Zarzuty skargi partii
Partia nie zgodziła się z uchwałą organu wyborczego. W skardze do Sądu Najwyższego zarzuciła uchwale:
- naruszenie art. 133 par 1 Kodeksu wyborczego przez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że nieodpłatne korzystanie przez komitet wyborczy w czasie kampanii wyborczej z lokali partii politycznej, jak również z jej sprzętu biurowego, nie obejmuje korzystania przez komitet wyborczy z mediów w lokalu, podczas gdy nie wynika to z treści art. 133 par 1 Kodeksu wyborczego,
- naruszenie art. 35 ust. 2 ustawy o partiach politycznych przez zastosowanie tego przepisu i w konsekwencji błędne uznanie, że doszło do niedozwolonego gromadzenia lub dokonywania wydatków przez partię na kampanię wyborczą z pominięciem funduszu wyborczego, co w rezultacie doprowadziło do błędnego uznania przez Państwową Komisję Wyborczą, że zaistniały podstawy do odrzucenia sprawozdania finansowego partii
- naruszenie art. 38a ust. 2 pkt 5 ustawy o partiach politycznych przez zastosowanie tego przepisu, podczas gdy nie doszło do niedozwolonego gromadzenia lub dokonywania wydatków przez partię na kampanię wyborczą z pominięciem funduszu wyborczego, co w rezultacie doprowadziło do błędnego uznania przez Państwową Komisję Wyborczą, że zaistniały podstawy do odrzucenia sprawozdania finansowego Partii.
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
SN: To nie była korzyść majątkowa
Sąd Najwyższy, w postanowieniu z 20 listopada 2024 r. (sygn. I NSW 57/24) uznał skargę za zasadną, wskazując, że kluczowe znaczenie dla prawidłowego odczytania treści art. 132 par. 5 Kodeksu wyborczego, powołanego przez Państwową Komisję Wyborczą, ma art. 133 par. 1 Kodeksu wyborczego. Zgodnie z tym przepisem komitet wyborczy partii politycznej oraz koalicyjny komitet wyborczy mogą nieodpłatnie korzystać z lokali partii politycznej, jak również z jej sprzętu biurowego w czasie kampanii wyborczej. Oznacza to, że w świetle art. 133 par. 1 Kodeksu wyborczego komitet wyborczy nie jest zobowiązany do płacenia za korzystanie ze wszystkich pomieszczeń lokalu partii ani za używanie całego sprzętu biurowego oraz mediów. Nie ponosi więc kosztów takich jak oświetlenie, ogrzewanie, zużycie wody, gazu, połączeń telefonicznych czy internetowych oraz innych wydatków związanych z eksploatacją urządzeń technicznych i biurowych, w które lokal jest wyposażony.
W tych okolicznościach Sąd Najwyższy nie miał wątpliwości, że wbrew stanowisku Państwowej Komisji Wyborczej nie doszło w tej sprawie do niezgodnego z prawem przyjęcia od partii korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym w postaci mediów zużytych podczas korzystania z lokalu udostępnionego na siedzibę Komitetu. Tym samym nie doszło również do naruszenia art. 35 ust. 2 ustawy o partiach politycznych. Skoro bowiem przyjęcie przez komitet korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym w postaci mediów zużytych w lokalu udostępnionym na jego siedzibę było w stanie faktycznym sprawy dozwolone, nie można mówić o niezgodnym z prawem finansowaniu kampanii wyborczej przez partię z pominięciem funduszu wyborczego w rozumieniu art. 35 ust. 2 ustawy o partiach politycznych.
Czytaj w LEX: Informacja o działalności partii politycznych jako informacja publiczna > >
Nie tylko komitety partii politycznych
Przedmiotowe postanowienie Sądu Najwyższego ma szczególne znaczenie, ponieważ jego wpływ wykracza poza komitety wyborcze partii politycznych. Rozstrzygnięcie to powinno znaleźć zastosowanie również wobec koalicyjnych komitetów wyborczych, komitetów wyborczych wyborców oraz komitetów wyborczych organizacji. Prawo wyborcze, regulując działalność wszystkich typów komitetów wyborczych, powinno bowiem zapewniać jednolite zasady finansowania i prowadzenia kampanii wyborczych.
Stosowanie orzeczenia wyłącznie do komitetów partii politycznych mogłoby skutkować nierównym traktowaniem innych komitetów, takich jak koalicyjne, wyborców czy organizacji. Wykluczenie niektórych komitetów z korzyści wynikających z wykładni SN mogłoby zostać odebrane jako naruszenie zasad równości i proporcjonalności. Demokratyczne państwo prawa wymaga natomiast, aby wszystkie podmioty uczestniczące w procesie wyborczym działały według tych samych reguł, zgodnych z Konstytucją RP.
Umożliwienie wszystkim typom komitetów wyborczych korzystania z podobnych zasobów na równych zasadach gwarantuje uczciwą konkurencję w procesie wyborczym. Gdyby orzeczenie Sądu odnosiło się wyłącznie do partii politycznych, inne komitety mogłyby napotykać na wyższe koszty lub trudności w organizacji kampanii.
Rozszerzenie wykładni Sądu Najwyższego na wszystkie rodzaje komitetów wyborczych zapewnia spójność, równość i przejrzystość procesu wyborczego, co jest kluczowe dla utrzymania zasad demokracji i zaufania obywateli do procedur wyborczych.
Artur Pytel jest prawnikiem i doktorantem, specjalizuje się m.in. w prawie wyborczym.
Zobacz także w LEX: Prawna regulacja partii politycznych w Konstytucji (ukształtowanie, ewolucja rozumienia pojęć, wyzwania na przyszłość) > >
Cena promocyjna: 62.1 zł
Cena regularna: 69 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 48.3 zł
