Przesłanki odrzucenia oferty określa art. 89 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 907 - dalej p.z.p.). Katalog określony ww przepisie nie jest jednak zamknięty, ponieważ samodzielną podstawą odrzucenia oferty może być także art. 90 ust. 3 p.z.p.

Pobieżna analiza przywołanego przepisu doprowadza do wniosku, zgodnie z którym określono w nim w zasadzie dwie okoliczności odrzucenia oferty. Pierwsza z przesłanek możliwa jest do zastosowania tylko łącznie z art. 89 ust. 1 pkt 4 p.z.p. i stanowi, iż obowiązkiem zamawiającego jest odrzucenie oferty w sytuacji, gdy wyjaśnienia wykonawcy wskazują na zaoferowanie realizacji zamówienia za rażąco niskim wynagrodzeniem. W takich okolicznościach w uzasadnieniu prawnym odrzucenia oferty należy powołać art. 89 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust. 3 p.z.p.

Druga z przesłanek eliminacji oferty związana z odniesieniem się wykonawcy do żądania wyjaśnienia ceny, ma charakter autonomiczny od art. 89 p.z.p. Oferta podlega bowiem odrzuceniu także wówczas, gdy wykonawca nie złożył wyjaśnień o jakie został poproszony w trybie art. 90 ust. 1 p.z.p. W takiej sytuacji, podstawą decyzji zamawiającego nie jest zaoferowanie rażąco niskiego wynagrodzenia za realizację usługi, ale sam fakt braku reakcji na wezwanie do złożenia wyjaśnień. Ustawodawca przewidział więc takie same skutki zarówno wówczas, gdy złożone wyjaśnienia potwierdziły obawy co do oferowania rażąco niskiej ceny, jak i w przypadku niezłożenia wyjaśnień. Jedyna różnica pomiędzy opisanymi sytuacjami w zakresie określenia podstawy prawnej odrzucenia oferty polega na przywołaniu w drugim przypadku jedynie art. 90 ust. 3 p.z.p.

Art. 90 ust. 3 p.z.p. jest samodzielną podstawą odrzucenia oferty jeszcze w jednej sytuacji, która nie została wprost wyartykułowana w treści przepisu. Dzieje się tak w sytuacji, gdy w wyniku wezwania zostały co prawda złożone wyjaśnienia, ale ich treść nie odnosi się do wszystkich elementów cenotwórczych jakie zgodnie z żądaniem zamawiającego miały być zaprezentowane. W takich okolicznościach organizator postępowania może nie dysponować wszystkimi danymi, jakich wymagał w celu wykazania, iż cena ofertowa nie jest rażąco niska, a równocześnie nie będzie przekonany co do tego, że wynagrodzenie jest w istocie rażąco niskie. Nieprzedstawienie kalkulacji ceny zgodnie z oczekiwaniami zamawiającego może uniemożliwić pozytywną weryfikację wyjaśnienia, ale równocześnie nie musi potwierdzać oferowania realizacji usługi poniżej kosztów jej wytworzenia. Także w takiej sytuacji zamawiający winien odrzucić ofertę wyłącznie na podstawie art. 90 ust. 3 p.z.p. tj. bez powoływania się na art. 89 p.z.p.

Powyższe stanowisko potwierdza m.in. wyrok KIO z dnia 20 maja 2010 r. (sygn. akt: KIO 730/10), w którym czytamy m.in. „W konsekwencji, oferta wykonawcy który nie złożył wyjaśnień, bądź złożył wyjaśnienia niewystarczające, powinna podlegać odrzuceniu, lecz nie w związku z konstatacją, że cena jest rażąco niska, ale na podstawie domniemania, wynikającego ze złożenia niedostatecznych wyjaśnień.”.

Autor: Bartłomiej Kardas, współpracuje z programem LEX Zamówienia Publiczne