Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym Rada Ministrów jest upoważniona do dokonywania zmian w podziale terytorialnym. W drodze rozporządzenia może m.in. tworzyć, łączyć, dzielić i znosić gminy, ustalać ich granice i nadawać gminie lub miejscowości status miasta. Wydanie rozporządzenia wymaga zasięgnięcia przez ministra spraw wewnętrznych i administracji opinii zainteresowanych rad gmin. Wcześniej rady powinny przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami.
Wpłynęło 29 wniosków od gmin
W 2018 r. do MSWiA wpłynęło 29 wniosków od gmin dotyczących połączenia, ustalenia granic i nadania statusu miasta. Dwa wnioski gminy wycofały. Zgodnie z prawem Rada Ministrów rozpatruje wnioski i wydaje rozporządzenie do 31 lipca, a zmiany wchodzą w życie 1 stycznia następnego roku.
Zgodnie z ustawą rząd nie zmienia granic gmin, jeśli jeżeli dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach lub gminy utworzonej byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Nie zmienia się też granic, jeśli gmina w zmienionych granicach lub gmina utworzona „byłaby mniejsza od najmniejszej pod względem liczby mieszkańców gminy w Polsce według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego ogłoszenie rozporządzenia”.
Zmiany granic i nowe miasta
Zgodnie z projektem rozporządzenia zmianie ulegną granice gminy Andrespol i miasta Rawa Mazowiecka w woj. łódzkim. Na Podkarpaciu zmienione zostaną granice gmin Iwierzyce i Sędziszów Małopolski oraz granice miasta Rzeszów i gmin Głogów Małopolski oraz Tyczyn. W woj. śląskim zmiany granic dotyczyć będą miasta Tarnowskie Góry i gminy Tworóg, a także zmian granic gmin Pilica i Ogrodzieniec. W Wielkopolsce granice zmieni miasto Kościan, gminy Pakosław, Jutrosin i Rawicz.
Zaproponowano też nadanie statusu miasta pięciu miejscowościom: małopolskim Koszycom, świętokrzyskiej Nowej Słupi, Pierzchnicy i Szydłowowi oraz miejscowości Wielbark z woj. warmińsko-mazurskiego.
Ustalenia granic gmin
Zmienią się też granice Opoczna w woj. łódzkim, gdzie włączenie niezamieszkałego terenu wpisuje się w cel strategiczny miasta – powiększenie jego granic administracyjnych. Ustalenie granic miast: Koszyce, Nowa Słupia, Pierzchnica, Szydłów oraz Wielbark jest następstwem nadania tym miejscowościom statusu miasta. Do miasta Kolbuszowa na Podkarpaciu włączony zostanie obszar obrębu ewidencyjnego Kolbuszowa Dolna.
Podkarpacki Sędziszów Małopolski powiększy się o obszary, które według rozporządzenia stanowią naturalny kierunek rozwoju miasta. Pomorskie Kartuzy również powiększą się, podobnie zachodniopomorskie Gryfino.
Wydatki samorządów szacowane na ok. 704,3 tys. zł
Do negatywnego rozpatrzenia rekomendowano wnioski o zmianę granic gminy Dobrzeń Wielki w Opolskiem oraz miasta Rzeszów, a także o zmianę granic gminy Kleczew w Wielkopolsce.
Odmówiono też prośbom o nadanie statusu miasta miejscowościom Lubowidz na Mazowszu oraz Skarbimierz w woj. opolskim. Nie połączone zostaną też gmina Krasne i miasto Rzeszów.
Jak podkreślono w ocenie skutków regulacji, ujęte w projekcie zmiany zostały skonsultowane z mieszkańcami. Wydatki samorządów szacowane na ok. 704,3 tys. zł związane są z pracami ewidencyjnymi obejmującymi wnioskowane do zmiany tereny, w tym drogi publiczne, oraz zmiany szyldów i pieczęci.
Dodatkowe koszty samorządy poniosą m.in. na aktualizacje rejestrów i ewidencji w zakresie zmian w identyfikatorach terytorialnych.