Autokontrola uchwały rady gminy nie zawsze jest możliwa

Zmiana lub uchylenie zaskarżonej do WSA uchwały nie czyni zbędnym rozpoznania skargi na uchwałę i wydania przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku, jeżeli zaskarżona uchwała może mieć zastosowanie do sytuacji z okresu poprzedzającego. W tym przypadku nie zachodzi sytuacja autokontroli zaskarżonej uchwały rady gminy uznał NSA 29 listopada 2012 r.

Prokurator złożył do WSA skargę na uchwałę rady gminy w sprawie wysokości stawek podatku od nieruchomości oraz zwolnień przedmiotowych w tym podatku. W odpowiedzi na skargę rada wniosła o umorzenie postępowania. Wskazała, że zgodnie z art. 54 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), uwzględniła skargę w trybie autokontroli i podjęła uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie wysokości stawek podatku od nieruchomości oraz zwolnień przedmiotowych w tym podatku, poprzez wykreślenie wszystkich części uchwały zaskarżonych przez prokuratora. Zatem zdaniem rady, uchwała naruszająca prawo została wyeliminowana z obrotu prawnego, a postępowanie skargowe stało się bezprzedmiotowe.

WSA umorzył postępowanie. Prokurator zaskarżył jednak postanowienie WSA. Zarzucił sądowi pierwszej instancji błędne uznanie, że skarga prokuratora do dnia rozpoczęcia rozprawy została skonsumowana poprzez jej uwzględnienie w całości przez radę gminy.
 

NSA przypomniał, iż celem autokontroli jest umożliwienie organom administracji publicznej ponownej weryfikacji własnego działania (lub braku działania) bez konieczności angażowania sądu administracyjnego w ocenę jego zgodności z prawem. Autokontrola prowadzi w związku z tym do szybszego załatwienia sprawy i to zgodnie z żądaniem skarżącego. Wyjątkowy charakter art. 54 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a także fakt, że nie określa on dokładnie uprawnień organu do orzekania, w odniesieniu do zaskarżonej decyzji powoduje, iż nie powinien on być interpretowany rozszerzająco i winien uwzględniać ogólne zasady postępowania administracyjnego. Efektem uruchomienia normy zawartej w ww. przepisie musi być uwzględnienie skargi w całości. Organowi korzystającemu z tego przepisu wolno zatem uczynić tylko to, co wynika z treści skargi i jej żądania. Inaczej bowiem niż sąd administracyjny pierwszej instancji, organ jest związany granicami skargi, a wobec tego wydając orzeczenie autokontrolne winien podzielić zawarte w skardze zarzuty i tym samym uczynić zadość żądaniom skarżącego w całości. Warunkiem zastosowania autokontroli przez organ administracji publicznej jest uwzględnienie skargi w całości, co oznacza uznanie za zasadne zarówno zawartych w niej zarzutów, podstawy prawnej, a także wniosków. Zdaniem WSA jeśli organ nie podziela niektórych zarzutów skargi powinien zrezygnować z wydania rozstrzygnięcia w trybie autokontroli i przekazać skargę do rozpoznania sądowi.
 

NSA podkreślił, iż w rozpatrywanej sprawie nie doszło do uwzględnienia skargi prokuratora przez radę gminy w trybie autokontroli. WSA nie uwzględnił bowiem, że zaskarżona uchwała mimo tego, że uchylona, wywołała skutki prawne. Na jej podstawie odbierano oświadczenia w brzmieniu: "Uprzedzony o odpowiedzialności karnej z art. 233 § 1 kodeksu karnego oświadczam, że podane przez mnie dane są zgodne z prawdą", bez jakiejkolwiek podstawy prawnej w treści wypełnianych przez osoby fizyczne informacji w sprawie podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego, deklaracji na podatek od nieruchomości, deklaracji na podatek rolny oraz deklaracji na podatek leśny, a stanowiących jej załączniki. Co więcej, jako zawierająca przepis o odpowiedzialności karnej za podanie nieprawdy, mimo jej uchylenia uchwała może być stosowana do sytuacji poprzedzających jej uchylenie. W opinii NSA zmiana lub uchylenie zaskarżonej do wojewódzkiego sądu administracyjnego uchwały nie czyni zbędnym rozpoznania skargi na uchwałę i wydania przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku, jeżeli zaskarżona uchwała może mieć zastosowanie do sytuacji z okresu poprzedzającego. W tym przypadku nie zachodzi sytuacja autokontroli zaskarżonej uchwały rady gminy w trybie art. 54 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Uchylenie uchwały przez radę gminy oznacza bowiem wyeliminowanie uchwały ze skutkiem od daty uchylenia (ex nunc), natomiast stwierdzenie nieważności uchwały wywołuje skutki od chwili jej podjęcia (ex tunc) – podkreślił NSA.

Postanowienie NSA z 29 listopada 2012 r., sygn. akt II FSK 2735/12, prawomocne