Sprawy związane z dowodami osobistymi uregulowane są ustawowo. Precyzuje je ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 671 ze zm.).
Wymiana dowodu osobistego jest bardzo ważna. Dokument jest pomocny w wielu krajowych i zagranicznych sytuacjach - np.
- potwierdza tożsamość (w kontaktach z różnymi podmiotami, np. sądami, placówkami medycznymi);
- potwierdza polskie obywatelstwo;
- pozwala poruszać się bez paszportu w krajach tzw. strefy Shengen (czyli niemal wszystkie kraje UE, a oprócz tego także inne kraje spoza UE np. Norwegia, Szwajcaria a nawet Islandia; dopiero od końca marca w strefie Shengen jest Bułgaria i Rumunia).
- służy jako elektroniczna komunikacja z administracją publiczną i innymi podmiotami (np. pozwala podpisać dokumenty podpisem osobistym, czy elektronicznie podpisać się w usługach online administracji publicznej).
Sprawdź również książkę: Apteczka prawna - Lex bez łez >>
Ważne!
- Kto uchyla się od obowiązku posiadania lub wymiany dowodu osobistego podlega karze ograniczenia wolności albo karze grzywny.
- Dowód osobisty jest ważny 10 lat od daty jego wydania, dotyczy to także wymienionego.
- Dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 12 roku życia, jest ważny 5 lat od daty jego wydania, dotyczy to także wymienionego.
Wymiana dowodu (podobnie jak jego pierwsze wydanie) wymaga zachowanie podstawowych kroków, do których zalicza się:
- wypełnienie wniosku o wydanie dowodu osobistego;
- dołączenie do wniosku aktualnej fotografii;
- okazanie dowodu osobistego/paszportu w urzędzie podczas składania wniosku;
- odbiór dowodu w terminie określonym przez urząd.
Czytaj w LEX: Dokumenty umożliwiające potwierdzenie tożsamości w banku >
Wniosek o wymianę dowodu
- można złożyć osobiście w urzędzie gminy (może to być dowolny urząd na terenie RP);
- można złożyć przez internet (przy tej formie i tak trzeba złożyć wizytę w urzędzie aby uzupełnić wniosek o odciski palców i wzór podpisu);
- poza granicami RP (np. w trakcie wakacji) nie ma możliwości złożenia wniosku o dowód w konsulacie, a jedynie wniosek o paszport.
Status wniosku można sprawdzić na stronie www.obywatel.gov.pl/dokumenty-i-dane-osobowe/odbior-dowodu-osobistego-sprawdz-czy-twoj-dowod-jest-gotowy.
Wniosek o wydanie/wymianę dowodu osobistego składa się w dwóch terminach:
- co najmniej 30 dni przed upływem terminu ważności dowodu osobistego; albo
- niezwłocznie w przypadku zmiany danych zawartych w dowodzie osobistym, utraty lub uszkodzenia dowodu osobistego albo zmiany wizerunku twarzy posiadacza dowodu osobistego, w stopniu utrudniającym lub uniemożliwiającym identyfikację jego posiadacza.
Czytaj też: Na paszport dla dziecka zgodę muszą wyrazić rodzice - choć nie zawsze oboje >
Pełen zakres przypadków, które dotyczą wymiany dowodu osobistego, określa ww. ustawa. Nie można więc ubiegać się o wymianę z innych przyczyn niż te podane w przepisach. Są to m.in.:
- zmiana danych zawartych w dowodzie;
- upływ terminu ważności dowodu (wniosek o nowy dowód osobisty składa się co najmniej na 30 dni przed upływem terminu ważności dotychczas posiadanego dokumentu);
- upływ terminu zawieszenia dowodu (dotyczy dowodów z warstwą elektroniczną);
- zmiana wizerunku twarzy;
- utrata dowodu;
- uszkodzenie dowodu;
- wymiana dowodu bez warstwy elektronicznej;
- brak możliwości identyfikacji i uwierzytelnienia lub złożenia podpisu osobistego;
- brak certyfikatu identyfikacji i uwierzytelnienia lub certyfikatu podpisu osobistego;
- kradzież tożsamości;
- wymiana dowodu bez odcisków palców;
- reklamacja.
Nie każde uszkodzenie powoduje konieczność wymiany dowodu – małe ryski, zagięcia czy zabrudzenia nie wpływają na jego ważność!
Z utratą czy uszkodzeniem dowodu wiążą się dodatkowe obowiązki. Trzeba wówczas zgłosić ten fakt niezwłocznie osobiście w organie dowolnej gminy, a poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - dowolnemu konsulowi Rzeczypospolitej Polskiej, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym czytelnym podpisem. Zgłoszenia można dokonać na piśmie utrwalonym w postaci elektronicznej, po opatrzeniu kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym, w organie gminy, który wydał dowód osobisty.
Ważne kwestie praktyczne
- Za wymianę dowodu nie jest pobierana opłata.
- Nie ma obowiązku wymiany dowodu na wersję z odciskami palców.
- Można jednak wymienić stary dowód na wersję z odciskami palców nawet przed upływem ważności.
- Zmiana stanu cywilnego – małżeństwo i zmiana nazwiska, powoduje że należy niezwłocznie wystąpić do urzędu o wymianę dowodu.
- Co do zasady na odbiór dowodu czeka się 30 dni, ale może on ulec przedłużeniu.
- Wymiany dowodu nie można załatwić przez przesyłkę listową, przepisy wymagają osobistego stawiennictwa w urzędzie.
- W przypadku ubiegania się o nowy dowód (np. po zgubieniu starego) należy przedstawić ważny paszport, a w przypadku jego braku inny dokument zawierający fotografię np. prawo jazdy, legitymację studencką/szkolną, legitymację służbową.
- Osoba mieszkająca za granicą (np. w UE) musi złożyć wniosek o wymianę dowodu w dowolnym urzędzie gminy w RP.
- W przypadku zamieszkiwania za granicą – nie ma możliwości upoważnienia innej osoby w RP do złożenia wniosku o wymianę dowodu i jego odbiór.
Zasadą jest odbiór dowodu (wymienionego) osobiście. Przepisy dopuszczają jednak pewne wyjątki dotyczące:
- osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych, za którą dowód odbiera rodzic lub opiekun prawny, czyli za dziecko;
- osoby posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych, za którą dowód odbiera rodzic lub kurator;
- osób chorych i niepełnosprawnych, od których wniosek o dowód był przyjmowany w miejscu ich pobytu, za których odbioru dowodu osobistego może dokonać pełnomocnik legitymujący się pełnomocnictwem szczególnym do dokonania odbioru dowodu.
W przypadku odmowy wymiany/wydania dowodu istnieje możliwość odwołania do właściwego miejscowo wojewody, w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji, za pośrednictwem urzędu.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
