W grudniu 2009 r. państwo J. zawarli z biurem turystycznym S. umowę o imprezę turystyczną w Egipcie w dniach 14-28 września 2010 r. Łączny koszt świadczeń z tytułu tej umowy określono na kwotę 31 590 zł. Ta kwota została uiszczona.
Roszczenie i gwarancja wygasły?
Po zawarciu umów o imprezę turystyczną, a przed wyjazdem, biuro podróży S. ogłosiło niewypłacalność. Jednocześnie zostały odwołane wszystkie imprezy turystyczne mające rozpocząć się 14 września 2010 r. Powodowie zgłosili się do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie z roszczeniem gwarancji ubezpieczeniowej turystycznej, wskazując, że biuro podróży nie wykonało zobowiązania umownego w zakresie zwrotu zapłaconych przez nich cen.
Czytaj też: Biuro podróży ma poinformować o potrzebnej wizie>>
Czytaj w LEX: Problematyka odpowiedzialności turystycznych biur podróży za poniesione przez podróżnych szkody majątkowe i niemajątkowe >>>
Teoretycznie państwu J. przysługiwał zwrot kosztów z ubezpieczenia turystycznego, ale od upadku biura do wycieczki było tyle czasu, że zdążyła wygasnąć gwarancja ubezpieczeniowa turystyczna.
Urząd wojewódzki, do którego państwo J. zwrócili się o pomoc, uznał, że sami są sobie winni: zawierając umowę o imprezę turystyczną z tak odległym terminem powinni byli zapoznać się z zasadami bezpieczeństwa finansowego oraz sposobem ubiegania się o wypłatę środków z umowy gwarancji, które to informacje – zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy o usługach turystycznych – organizator turystyki był zobowiązany przekazać klientowi.
Państwo J. skierowali sprawę do sądu – najpierw przeciw gwarantowi, a gdyby nie chciał on uznać roszczenia – wobec urzędu marszałkowskiego.
Czytaj w LEX: Prawnokarne aspekty ustaw regulujących rynek usług turystycznych >>>
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie w wyroku z 11 września 2015 r. uznał, że powództwa J. zasługują na uwzględnienie, gdyż strona pozwana nie zapewniła powodom ochrony na poziomie wymaganym przez art. 7 dyrektywy 90/314. A wszystkie przesłanki tego rodzaju odpowiedzialności odszkodowawczej zostały spełnione.
W rezultacie Sąd I instancji zasądził na rzecz tych powodów wskazane wyżej kwoty zapłaconych przez nich cen za wycieczkę, w tym także zasądzając zwrot kosztów zastępstwa procesowego.
Apelację od tego wyroku wniósł pozwany i wygrał.
Oddalenie powództwa
Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z 3 listopada 2016 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwa J.
Sąd II instancji przyjął, że wobec tych powództw nie zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej. Słuszny był argument pozwanego SP niewykazania związku przyczynowego między szkodą powstałą w ich majątku a wadliwością w implementacji dyrektywy.
W przekonaniu sądu II instancji, sąd I instancji nie dokonał oceny prawnej okoliczności faktycznej wynikającej z tego, że powodowie zawarli umowę na realizację usługi turystycznej w tak odległym terminie, iż przypadał on już po dacie ustalonej jako końcowy okres realizacji gwarancji zabezpieczającej wykonanie umowy.
Skarga nadzwyczajna RPO
Skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Okręgowego z 3 listopada 2016 r. wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich.
W uzasadnieniu skargi nadzwyczajnej rzecznik zarzucił , że:
- ustalenia sądu II instancji zostały poczynione z rażącym naruszeniem art. 7 dyrektywy 90/314 oraz art. 361 par. 1 k.c.
- z tego przepisu wynika m.in., że w przypadku niewypłacalności organizatora art. 7 dyrektywy 90/314 przyznaje jednostkom prawo indywidualne w postaci możliwości uzyskania zwrotu należności uiszczonej organizatorowi przed rozpoczęciem imprezy i otrzymania powrotu do miejsca rozpoczęcia imprezy lub do innego miejsca. W przypadku gdy prawo danego państwa tego nie zapewnia, obywatelowi przysługuje wobec państwa roszczenie odszkodowawcze.
Rzecznik uznał, że orzeczenie sądu II instancji stanowi ewidentne i oczywiste naruszenie ratio legis art. 7 dyrektywy 90/314. Sąd Okręgowy w Warszawie błędnie przyjął, że w sprawie nie zachodzi związek przyczynowy jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Tymczasem taki związek między brakiem odpowiedniej ochrony a poniesioną szkodą przez powodów niewątpliwie istnieje i ma on charakter oczywisty. Normalnym następstwem tego, że ustawodawca ograniczył ochronę do 6 miesięcy od chwili wygaśnięcia gwarancji było to, że powodowie nie byli objęci ochroną żadnej z gwarancji organizatora turystyki, z którym zawarli umowę. Nie było wówczas także, w przeciwieństwie do chwili obecnej, dodatkowego systemu ochrony - Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego.
SN: Był związek przyczynowy
Izba Kontroli SN uchyliła zaskarżony wyrok i przekazała sprawę do ponownego rozpoznania. W niniejszej sprawie art. 7 dyrektywy mówi, że na wypadek swojej niewypłacalności organizator i/lub punkt sprzedaży detalicznej, będący stroną umowy, powinni zapewnić dostateczne zabezpieczenie umożliwiające zwrot nadpłaconych pieniędzy oraz powrót konsumenta z podróży.
Kwestią sporną było natomiast istnienie związku przyczynowego pomiędzy wadliwą implementacją tego przepisu a wystąpieniem szkody.
SN uznał, że okoliczność, że państwo J. znali w dacie zawarcia umowy czas trwania ochrony gwarancyjnej, a mimo to zdecydowali się na zakup imprezy turystycznej zorganizowanej poza okresem działania i realizacji gwarancji, nie eliminuje istnienia tego związku.
Sąd błędnie uznał, że z uwagi na zawarcie niekorzystnej dla powodów umowy, pozbawieni oni zostają prawa do zwrotu nadpłaconej przez nich kwoty. I to pomimo istnienia niezależnej od tego podstawy przyznania im odszkodowania za zaistniałą szkodę – dodatkowo podkreśla wadliwość zaskarżonego orzeczenia - stwierdził sędzia sprawozdawca Krzysztof Wiak .
Naruszenie, jakiego dopuścił się Sąd Okręgowy w Warszawie, uznać należy za rażące - podkreślił SN.
Sygnatura akt I NSNc 707/21, wyrok Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z 23 listopada 2022 r.
Cena promocyjna: 84.49 zł
Cena regularna: 169 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 118.29 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
