WSA: Dla potrzeb „500 plus” opieka naprzemienna nie musi wynikać z orzeczeń sądów

Przy przyznawaniu świadczenia „500 plus” należy uwzględnić dzieci ze "starego" i "nowego" związku. Dzieci z poprzedniego związku tworzą również rodzinę skarżącego - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi.

Burmistrz nie uwzględnił wniosku o przyznanie na rzecz wnioskodawcy świadczenia wychowawczego „500 plus” na rzecz syna. Organ uznał, że w rozumieniu ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2017 r. poz. 1851 z późn. Zm.) syn wnioskodawcy jest jego pierwszym dzieckiem. Organ nie ustalił dochodów w rodzinie wnioskodawcy.

Odwołanie od decyzji

Wnioskodawca nie zgodził się z decyzją. W odwołaniu wskazał, że należało uwzględnić to, że z poprzedniego małżeństwa ma on dwoje dzieci. Zatem istniały podstawy, by na syna przyznano mu świadczenie - niezależnie od dochodu. Poza tym, z trójki jego dzieci świadczenie przyznano na jedno z nich i pobiera je matka - była żona wnioskodawcy.

Decyzja SKO

Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Jako sporną kwestię SKO uznało to, ilu członków ma rodzina skarżącego - czy można do jego rodziny zaliczyć dzieci z poprzedniego związku. W wyroku rozwodowym władzę rodzicielską nad dwójką dzieci przyznano byłej żonie wnioskodawcy. Miejscem zamieszkania tych dzieci jest każdorazowe miejsce zamieszkania matki. Mimo że po rozwodzie byli małżonkowie zawarli ugodę, to nie ma orzeczenia sądu, z którego wynikałaby, że wnioskodawca pełni opiekę naprzemienną z byłą żoną i stale zajmuje się dziećmi. Nie było więc podstaw, by dzieci z poprzedniego związku uznać za członków rodziny wnioskodawcy.

Zasadna skarga

Wnioskodawca złożył skargę do sądu administracyjnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uznał ją za zasadną. W związku z tym sąd uchylił obie wydane w sprawie decyzje.

WSA przypomniał, że ustawa zawiera legalną definicję rodziny w art. 2 pkt 16. Wynika z niej, że gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji, lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, to dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców. Niespornym było to, że wnioskodawca z poprzedniego związku ma dwóch małoletnich synów i na młodszego z nich matka dziecka pobiera świadczenie „500 plus”.

Stanowisko NSA

Organy uznały, że skarżącemu nie przysługuje świadczenie „500 plus”, gdyż sądy nie orzekły o tym, że sprawuje on opiekę naprzemienną nad starszymi dziećmi. Takie zapatrywanie organów było jednak błędne. WSA zwrócił uwagę, że wnioskodawca już wcześniej domagał się przyznania mu świadczeń „500 plus” za wcześniejszy okres. Wówczas sprawą zajmowały się organy i sądy. Ostatecznie w sprawie orzekał NSA. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 grudnia 2017 r. w sprawie I OSK 1378/17 (LEX nr 2461331) uznał, że błędne jest stanowisko, że tylko wówczas dziecko jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych, zgodnie z orzeczeniem sądu, jeżeli zwrot „opieka naprzemienna” znajduje się wprost w sentencji orzeczenia sądu. Organy jednak pominęły tę kwestię.

Różne dowody

WSA wskazał, że opiekę naprzemienną można wykazać nie tylko w ten sposób, że przedstawi się orzeczenie sądu lub ugodę sądową, z której one wynikają. Jeśli dochodzi do rozwodu małżonków, mogą oni uzgodnić wspólne zajmowanie się dzieckiem we własnym zakresie, o ile ich decyzja nie jest sprzeczna z wyrokiem sądu, który np. orzekałby o pozbawieniu danego rodzica władzy rodzicielskiej lub o zakazaniu mu kontaktów z dzieckiem. Zatem, jeśli z orzeczenia sądu wynika, że oboje rodzice mogą zajmować się dziećmi (choć małoletni mieszkają stale u jednego rodzica), to mogą oni porozumieć się co do sprawowania opieki naprzemiennej. Aby wykazać taką opiekę, można dopuścić dowód z dokumentów, zeznań czy opinii biegłych.

Opieka naprzemienna

NSA, który orzekał w sprawie wnioskodawcy przyjął, że faktycznie od 2011 r. doszło do ustalenia przez niego i jego byłą żoną opieki naprzemiennej nad wspólnymi dziećmi. To stanowisko należy podzielić - uznał WSA. Należało więc przyjąć, że wnioskodawca sprawuje opiekę naprzemienną nad dziećmi z wcześniejszego wniosku. Kwestia ta została jednak błędnie ustalona przez organy. Skarżący mógł zaś oczekiwać, że pogląd prawny przedstawiony w orzeczeniach zostanie uwzględniony w przypadku gdy złoży on wniosek o świadczenie „500 plus” na kolejny okres. Organy nie mogły więc odmówić mu prawa do tego świadczenia.

Wyrok WSA w Łodzi z dnia 27.07.2018 r., II SA/Łd 427/18, LEX nr 2534083.