Uprzednia zgoda przewozowa to dokument wystawiany przez nabywcę broni palnej w państwie docelowym transakcji na każdorazowe przemieszczenie broni palnej, poświadczony przez właściwe władze tego państwa, zaświadczający o wiarygodności tego nabywcy oraz o objęciu kontrolą przez to państwo tej transakcji.
Poświadczenie zgody przewozowej
W przypadku, w którym nabywcą broni w innym państwie UE jest posiadacz polskiego pozwolenia na broń, poświadczenie uprzedniej zgody przewozowej przez organ policji powinno nastąpić w terminie nie dłuższym niż pięć dni od daty złożenia wniosku. Jest to czynność materialno-techniczna i organ policji może odmówić jej dokonania jedynie w przypadku, w którym zachodzą okoliczności uzasadniające cofnięcie pozwolenia na broń. Spełnienie warunku poświadczenia uprzedniej zgody przewozowej umożliwia nabywcy broni wejście w jej legalne posiadanie.
O ile procedura poświadczenia uprzedniej zgody przewozowej w odniesieniu do nabycia broni palnej w innym państwie UE nie budzi w praktyce większych kontrowersji, o tyle ramy regulacyjne obejmujące swoim zakresem przywóz przez obywateli polskich broni palnej z państw trzecich (np. z USA) są przedmiotem różnicy poglądów między organami administracji. Dotyczy ona wykładni art. 37 ust. 1 UBiA, zgodnie z którym przywóz broni i amunicji z państw niebędących państwami członkowskimi Unii Europejskiej przez obywateli polskich wymaga uprzedniego wydania zaświadczenia przez właściwego konsula Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli obywatel polski nabył legalnie broń na terytorium np. USA i chciałby przewieźć ją do Polski podczas podróży samolotem, zgodnie z procedurami przyjętymi przez danego przewoźnika, to taka czynność wymaga uzyskania od właściwego Konsula RP w USA stosownego zaświadczenia. Zgodnie z art. 34 pkt 9 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. Prawo konsularne, konsul na podstawie odrębnych przepisów „wydaje zaświadczenia uprawniające do przywozu broni na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uprawniające do przewozu broni przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także dokonuje wpisów w Europejskiej karcie broni palnej".
Przesyłka pocztowa bez zgody konsula?
Czy wymóg uzyskania zaświadczenia od konsula obowiązuje w przypadku sprowadzenia broni do Polski za pośrednictwem operatora pocztowego, kiedy będący nabywcą obywatel polski w ogóle nie przekracza granicy? Komendant Główny Policji stoi na stanowisku, iż również w takim przypadku wymóg ten obowiązuje (pismo ES-3526/3409/23/RS z 4 lipca 2023 r.). Tłumacząc swoje zdanie, Komendant Główny Policji twierdzi, iż „posłużenie się przez ustawodawcę w art. 37 ust. 1 UBiA zwrotem „przywóz” należy rozumieć jako każde sprowadzenie broni lub amunicji do Polski z państw niebędących państwami członkowskimi UE, nie tylko osobiste przywiezienie ich do kraju”.
Pogląd organu policji nie daje się jednak pogodzić ze stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 28 sierpnia 2023 r. przekazanym jednej z organizacji pozarządowych. MSZ twierdzi, iż zaświadczenie, o którym mowa w art. 37 ust. 1 UBiA nie może być wydane wnioskodawcy, który przebywa na terytorium Polski. Wykładnia art. 53 ustawy Prawo konsularne prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż zaświadczenie takie może być wydane jedynie osobie, która przebywa w okręgu konsularnym danego konsula. Jak podnosi MSZ „Już z tego przepisu wynika, że Konsul nie wyda zaświadczenia osobie, która nie przebywa w jego okręgu konsularnym.”. Ponadto, sam wzór wydawanego przez konsula zaświadczenia określonego Rozporządzeniem MSW z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie określenia wzorów zaświadczeń uprawniających do przywozu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (….), zawiera następującą klauzulę pouczenia: „Osoby nieposiadające pozwolenia na broń są obowiązane złożyć niezwłocznie przywiezioną broń do depozytu właściwego organu celnego, a także w terminie 14 dni od dnia przywozu broni na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wystąpić do właściwego organu Policji z wnioskiem o wydanie pozwolenia na broń (art. 37 ust. 3 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji). Osoby posiadające pozwolenie powinny zarejestrować broń we właściwym organie Policji, w terminie 5 dni od dnia przekroczenia granicy.”. Sama treść zaświadczenia wydawanego przez konsula wskazuje zatem na to, iż odnosi się ono jedynie do faktycznego, dokonywanego osobiście przez daną osobę przywozu broni lub amunicji na terytorium Polski, związanego nierozerwalnie z faktem przekroczenia granicy przez tę osobę. W przypadku wysyłki broni z państwa trzeciego na terytorium Polski, do przekroczenia granicy państwowej przez nabywcę broni nie dochodzi.
Wymóg, którego nie da się spełnić
Policja, twierdząc, iż obowiązek uzyskania przez nabywcę broni zaświadczenia wydanego przez konsula na podstawie art. 37 ust. 1 UBiA odnosi się również do przesyłania broni z państwa trzeciego na terytorium Polski (podczas którego nie dochodzi do przekroczenia granicy przez nabywcę broni), kreuje wymóg prawny, którego nabywca broni a priori nie jest w stanie spełnić. Jeżeli bowiem złoży on wniosek o wydanie przez konsula RP stosownego zaświadczenia, załączając do niego fakturę zakupu broni, jak również dokument potwierdzający prawo do legalnego posiadania broni na terytorium RP (pozwolenie na broń), to spotka się z odmową wydania zaświadczenia. Konsul wydałby bowiem takie zaświadczenie jedynie wtedy, kiedy wnioskodawca przebywałby w jego okręgu konsularnym. Komentarz do art. 37 ust. 1 UBiA autorstwa S.Maja podaje w wątpliwość wykładnię powołanego wyżej przepisu prezentowaną przez Komendanta Głównego Policji: Przepis dotyczy przywożenia broni i amunicji przez Polaków z krajów spoza Unii Europejskiej. Obywatel Polski musi uzyskać zaświadczenie odpowiedniego konsula Rzeczypospolitej Polskiej, a następnie zgłosić ten fakt na granicy zewnętrznej Unii organowi celnemu. Z organu celnego informacja trafia do organu Policji.
Zarówno językowa, jak i systemowa wykładnia norm prawnych z art. 37 UBiA dotyczących przywozu broni z państw trzecich, wskazuje na jasno określony krąg adresatów tychże norm. Przepis art. 37 ust. 2 i 3 ustawy odnosi się wprost do osób wskazanych w art. 37 ust. 1 i tylko na takie osoby nakłada dodatkowe obowiązki. Norma art. 37 ust. 2 UBiA wskazuje jednoznacznie, iż osoby wymienione w art. 37 ust. 1 UBiA, przekraczając zewnętrzną granicę Unii Europejskiej, zobowiązane są do pisemnego zgłoszenia właściwemu organowi celnemu przywozu broni i amunicji. Jeżeli osoby te nie posiadają pozwolenia na broń, to zgodnie z art. 37 ust. 3 UBiA są one obowiązane niezwłocznie złożyć przywożoną broń i amunicję do depozytu właściwego organu celnego. Wykładnia językowa obu tych przepisów prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż adresatem obowiązków w nich określonych mogą być jedynie osoby przywożące broń do Polski osobiście, a nie osoby, które są odbiorcami przesyłek zawierających broń.
Czytaj też: Bagaż w samolocie - co można zabrać, a czego unikać? >
Na marginesie warto zaznaczyć, iż osoba nabywająca broń, np. w USA za pośrednictwem internetu, nie będzie mogła uzyskać zaświadczenia od Konsula RP z jeszcze jednego powodu: MSZ uniemożliwił osobom przebywającym na terytorium Polski uiszczanie opłaty konsularnej od wydania zaświadczenia określonego w art. 37 ust. 1 UBiA. Opłaty nie można bowiem uiścić przelewem bankowym, a jedynie gotówką, czekiem lub przez money order. Jak podnosi dyrektor departamentu konsularnego MSZ w piśmie z 19.06.2024 r. (DK.305.4.2024/1) „Dbając o bezpieczeństwo środków publicznych, placówki w USA […], nie akceptują przyjmowania opłat konsularnych za pośrednictwem przelewów bankowych. […]W przypadku spraw przesyłanych drogą korespondenycjną opłaty przyjmowane są wyłącznie w postaci money order lub czeku kasjerskiego. Czeki osobiste nie są akceptowane.”.
Jeżeli zatem broń nabyta przez obywatela polskiego w państwie niebędącym członkiem UE została mu przesłana do Polski pocztą, to z pewnością nie można od tej osoby wymagać uzyskania zaświadczenia określonego w art. 37 ust. 1 UBiA. Tym samym nie można w takiej sytuacji mówić o popełnieniu przez tę osobę wykroczenia z art. 51 ust. 2 pkt 5 UBiA (przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej broni lub amunicji bez wymaganego zaświadczenia właściwego konsula Rzeczypospolitej Polskiej lub niedopełnienie obowiązku pisemnego zgłoszenia przywozu broni lub amunicji przy przekraczaniu granicy). W powyższej sytuacji nie mamy bowiem do czynienia z istnieniem określonego w art. 37 ust. 1 UBiA obowiązku uzyskania od konsula RP stosownego zaświadczenia.
Bartosz Bacia, doktor nauk prawnych, radca prawny
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.