Jacek i Dominika, wstępując w związek małżeński, uznali, że będą nosić nazwisko Jacka: "Kos". Małżonkowie nie cieszyli się jednak szczęśliwym pożyciem, po dwóch latach rozwiedli się. Jacek źle znosił to, że jego była żona Dominika chce pozostać przy nazwisku "Kos". W jego ocenie powinna powrócić do nazwiska panieńskiego: "Nowakowska". Dominika wahała się jednak, czy powrót do poprzednio noszonego nazwiska jest dobrym rozwiązaniem, skoro wiele osób, z którymi służbowo współpracuje, kojarzy ją wyłącznie z nazwiska, które nosiła po ślubie. 

Kobieta udała się po poradę do prawnika i ustaliła, że termin na podjęcie decyzji w sprawie nazwiska jest krótki. W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Powyższe wynika z art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Czytaj: Po rozwód do notariusza? – rozstanie za obopólną zgodą powinno być prostsze>>

Decyzja małżonka, drugi nie zmusi

Małżonkowie po rozwodzie mogą, ale nie muszą, zdecydować się na zmianę nazwiska i powrót do poprzednio noszonego. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 6 sierpnia 2019 r. w sprawie V ACa 147/18 (LEX nr 3127867) przepis art. 59 k.r.o. w żadnym wypadku nie stanowi podstawy do nakazania zmiany nazwiska rozwiedzionemu małżonkowi. Istnieją różne przyczyny, dla których małżonek po rozwodzie może zdecydować się na zmianę nazwiska i z różnych powodów małżonkowie mogą preferować korzystanie z nazwiska, co do którego złożyli oświadczenie w dacie zawierania małżeństwa. Należy wskazać, że po rozwodzie nie można skutecznie żądać, aby drugi z małżonków zmienił nazwisko na to, które nosił przed wstąpieniem w związek małżeński.

Czytaj też: Administracyjnoprawny tryb zmiany nazwiska (imienia) w prawie austriackim z elementami analizy prawnoporównawczej >>

Jak wynika z przepisów ustawy z 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego oświadczenia małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa, można złożyć przed wybranym kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo konsulem. Kierownik urzędu stanu cywilnego, który przyjął oświadczenie o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa, przesyła protokół kierownikowi urzędu stanu cywilnego właściwemu do sporządzenia aktu małżeństwa w terminie jednego dnia roboczego od dnia sporządzenia tego protokołu, w celu dołączenia do aktu małżeństwa wzmianki dodatkowej o nazwisku rozwiedzionego małżonka. 

Czytaj:


Po drodze małżeństwo? Powrót do nazwiska wcześniejszego byłego

Co ważne uprawnienie do powrotu do swojego poprzedniego nazwiska przysługuje tylko temu małżonkowi, który zmienił nazwisko. W postępowaniu z art. 59 k.r.o. możliwy jest przy tym wyłącznie powrót do nazwiska noszonego przed zawarciem tego związku małżeńskiego, którego dotyczy wyrok rozwodowy. Jeśli zatem któryś z rozwiedzionych małżonków ma za sobą wcześniejszy związek małżeńskim i nie powrócił po pierwszym rozwodzie do nazwiska uprzednio noszonego, to po drugim rozwodzie również nie może do niego powrócić. Powrót do nazwiska noszonego jeszcze wcześniej (np. przed pierwszym związkiem małżeńskim) może nastąpić w trybie ustawy o zmianie imienia i nazwiska.

Co istotne, powrót do poprzednio noszonego nazwiska wywiera skutki na przyszłość (ex nunc). To oznacza, że były małżonek nie może domagać się sprostowania dokumentów urzędowych, w których figuruje pod poprzednim nazwiskiem np. decyzji administracyjnych. Skutkiem powrotu do poprzedniego nazwiska jest obowiązek uaktualnienia dokumentów potwierdzających tożsamość danej osoby np. dowodu osobistego, paszportu ale również prawa jazdy. Konieczna może być również zmiana w innych rejestrach np. księgach wieczystych, Krajowym Rejestrze Sądowym.

Czytaj też: Działanie przez pełnomocnika w sprawie zmiany nazwiska >>

Procedura zmiany nazwiska

Zgodnie z art. 18 Prawo o aktach stanu cywilnego pisemne oświadczenie małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa, można złożyć w dowolnym urzędzie stanu cywilnego albo przed konsulem. Żaden inny organ nie jest uprawniony do przyjęcia takiego oświadczenia. Sąd nie może również zamieścić takiego orzeczenia w samym wyroku rozwodowym.

Co istotne, oświadczenia o powrocie do poprzednio noszonego nazwiska nie może złożyć pełnomocnik rozwiedzionego małżonka. Wynika to z odrębności tej regulacji i jej ścisłego związania z instytucjami prawnymi z zakresu prawa rodzinnego. W obrębie tego prawa przewidziane zostały szczególne uprawnienia ustawowe, np. w art. 6 k.r.o., do złożenia określonego oświadczenia przez pełnomocnika. Natomiast takiego upoważnienia nie przewidziano w procedurze powrotu do poprzedniego nazwiska.

Czytaj też: W konkubinacie nie zmieniamy nazwiska na nazwisko partnera >>

Kierownik USC albo konsul podpisuje oświadczenie (protokół) i przekazuje je do urzędu, w którym znajduje się akt małżeństwa, celem dokonania stosownej wzmianki. Ustawodawca nie wymaga od organu wydania żadnego rozstrzygnięcia w formie decyzji czy postanowienia. Organ przyjmujący oświadczenie nie może zatem odmówić żądaniu małżonka, jeżeli spełnione są przesłanki z art. 59 k.r.o. Skutek powrotu do poprzedniego nazwiska następuje poprzez złożenie oświadczenia przez zainteresowaną osobę, zaś jego potwierdzeniem jest wzmianka w akcie małżeństwa.

Przy złożeniu oświadczenia o powrocie do nazwiska obowiązkiem organu jest sporządzenie wzmianki w akcie stanu cywilnego (akcie małżeństwa), ten obowiązek ciąży jednak na kierowniku USC, w którym akt małżeństwa się znajduje.

 

Po terminie zostaje ustawa 

Kiedy termin do zmiany nazwiska minie powrót do poprzedniego nazwiska możliwy będzie wyłącznie w trybie przepisów ustawy o zmianie imienia i nazwiska.

Zgodnie z art. 4 tej ustawy, zmiany nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy chodzi o nazwisko ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka, nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada. Wniosek o zmianę nazwiska składa się do wybranego (dowolnego) kierownika USC, który rozstrzyga go w ramach uznania administracyjnego.

Czytaj też: Analiza art. 4 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy o zmianie imienia i nazwiska w świetle dotychczasowej praktyki zawodowej >>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.