Chodzi m.in. o fotografowanie stanowisk kontroli.
RPO zajął się sprawą po skardze obywatela, który na lotnisku w Warszawie zrobił fotografię patrolowi Straży Granicznej z psem.
Funkcjonariusze zażądali od niego usunięcia zdjęcia. Pouczyli go, że fotografowanie czegokolwiek w pobliżu strefy kontroli bezpieczeństwa jest wykroczeniem.
Zakazy w ustawie, nie w rozporządzeniu
Adam Bodnar przypomina, że zasady odpowiedzialności karnej obywateli muszą znajdować się w ustawie, a nie w ministerialnym rozporządzeniu wydanym na jej podstawie. W jego ocenie tego konstytucyjnego wymogu nie spełniają przepisy Prawa lotniczego, które pozostawiły ministrowi pełną swobodę w określaniu nakazów i zakazów w sprawie porządku na lotniskach i ochrony lotów.
- Jest to niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawa, z punktu widzenia ochrony zaufania obywatela do państwa - zaznaczył, kierując wystąpienie w tej sprawie do ministra infrastruktury Andrzeja Adamczyka.
Co mówi Prawo lotnicze
RPO przywołuje przy tym zapis Prawa lotniczego z 3 lipca 2002 r. Stanowi on, że "wszystkie osoby znajdujące się na terenie lotniska są obowiązane do przestrzegania i stosowania się do nakazów i zakazów zawartych w przepisach porządkowych ustalonych przez zarządzającego tym lotniskiem, wydanymi na podstawie ustępu 2".
Z kolei ten ustęp wskazuje, że to minister właściwy do spraw transportu określa w rozporządzeniu przepisy porządkowe, związane z zapewnieniem bezpieczeństwa i ochrony lotów oraz porządku na lotnisku.
Kolejny przepis Prawa lotniczego stanowi, że osoba, która nie stosuje się do zakazów ani nakazów podlega karze grzywny.
- Katalog tych nakazów i zakazów zawiera rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 4 września 2012 r. ws. przepisów porządkowych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i ochrony lotów oraz porządku na lotnisku. Wymienia ono m.in. zakaz fotografowania lub filmowania - bez odpowiedniego zezwolenia - czynności rozpoznania minersko-pirotechnicznego i akcji ratowniczych, stanowisk kontroli bezpieczeństwa pasażerów i bagażu oraz punktów kontroli paszportowej i kontroli dokumentów - dodaje RPO.
Rozwiązanie niezgodne z Konstytucją
RPO dodaje, że arbitralność w formułowaniu przez ministra przepisów porządkowych prowadzi do niezgodnego z konstytucją przeniesienia materii karnej, objętej wyłącznością ustawową, w całości do aktu wykonawczego.
- Brak określenia choćby podstawowych znamion czynu zabronionego w Prawie lotniczym i pozostawienie tego do uregulowania - w sposób całkowicie dowolny - w rozporządzeniu ministra, prowadzi do naruszenia art. 42 ust. 1 konstytucji - dodaje.
Przypomina, że zgodnie z nim: "Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia".
Przepisy o kolejach - też do poprawki
Identyczny problem RPO dostrzega również w ustawie o transporcie kolejowym. Przewiduje ona karę grzywny za wykroczenie przeciw nakazom lub zakazom zawartym w przepisach porządkowych, obowiązujących na obszarze kolejowym oraz w pociągach - określanych w rozporządzeniu ministra.
W tym przypadku, zdaniem RPO, również konieczna jest interwencja ustawodawcza.
Dlatego Adam Bodnar zwrócił się do ministra Andrzeja Adamczyka o rozważenie zmiany odpowiednich przepisów w celu usunięcia opisanych nieprawidłowości.
