Posłowie PO wyręczyli Senat, który na ogół zajmuje się wypełnianiem luk po wyrokach Trybunału Konstytucyjnego.
Celem poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest dostosowanie prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 3 kwietnia 2012 r. (sygn. akt K 12/11). TK stwierdził, że wytyczne dotyczące opłat za pobyt w izbie wytrzeźwień mogą polegać na wskazaniu jedynie jej maksymalnej i minimalnej stawki, pozostawiając wyznaczenie konkretnych stawek innym organom. „Ustawodawca powinien jednak ponadto wyczerpująco unormować zasady kalkulacji tych należności, aby wyeliminować dowolność podczas określania ich ostatecznej wysokości”.
Opłata wyższa o 50 zł
Projekt ustala maksymalną wysokość opłaty za pobyt w izbie wytrzeźwień na poziomie 300 zł. Dotychczas obowiązujące rozporządzenie określa maksymalną wysokość opłaty na poziomie 250 zł. Zwiększenie wysokości kwoty maksymalnej w stosunku do obecnie obowiązującej (250 zł) wynika z analizy kosztów funkcjonowania izb wytrzeźwień. Koszty te w 27 miastach wyniosły średnio 263,24 zł w przeliczeniu na jedną osobę. Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku aż 6 miast średni koszt funkcjonowania izb wytrzeźwień był wyższy niż 350 zł (363,20 zł – 490,26 zł) na osobę. Dodatkowo projekt zawiera zawierają propozycję waloryzacji kwoty maksymalnej wysokości opłaty, określonej w sposób kwotowy w ustawie. Skoro bowiem przy ustalaniu wysokości opłaty uwzględnia się koszt pobytu zasadnym jest, aby maksymalna wysokość tej kwoty nie była oderwana od cen towarów i usług konsumpcyjnych. Stąd zaproponowany w poprawce mechanizm waloryzacji.
Uchwała będzie konieczna
Zaproponowano również, aby maksymalna wysokość opłat była ustalana w drodze uchwały przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, a w przypadku jednostek policji w drodze zarządzenia wojewody. Przy ustanawianiu tejże opłaty organy miałaby kierować się całkowitym kosztem pobytu osób zatrzymanych w tych podmiotach. Zapewni to adekwatność obciążenia finansowego osób przyjętych do izb wytrzeźwień lub placówek oraz zatrzymanych w jednostkach Policji do faktycznie ponoszonych kosztów ich pobytu w nich.
Zaproponowano także zmianę zmierzającą do umożliwienia pobierania opłat za pobyt w placówkach utworzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego zleciły wykonywanie zadań izb wytrzeźwień. Dotychczas art. 42 ust. 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi uprawniał do pobierania takich opłat jedynie w związku z pobytem w izbie wytrzeźwień lub policji.
Trzeba niszczyć zapisy monitoringu
Uzupełniono także przepisy dotyczące monitoringu, co stanowi wyjście naprzeciw oczekiwaniom niektórych organizacji społecznych zajmujących się ochroną praw człowieka, a także postulatom Rzecznika Praw Obywatelskich. Projekt zawiera przepisy dotyczące ochrony zapisów z monitoringu, ich przechowywania oraz niszczenia. Wprowadzenie tych przepisów ma na celu zapewnienie stałego nadzoru nad osobami w przebywającymi w izbach wytrzeźwień, w szczególności szybką reakcję w sytuacji wystąpienia niepokojących objawów zdrowotnych, a także kontrolę zastosowania przymusu bezpośredniego.
W stosunku do dotychczasowej regulacji - zrezygnowano z możliwości potrącania należności przysługujących z tytułu opłaty za pobyt w izbie wytrzeźwień, placówce oraz ustanawiania zastawu na rzeczach oddanych do depozytu.
Novum jest również prawo dyrektora izby do wnioskowania o wydanie opinii o pracowniku zdolności do pracy w izbie. Rozwiązanie to stanowi odpowiedź na postulaty dyrektorów izb wytrzeźwień, powodowane specyfiką pracy oraz potrzebą zapewnienia osobom w nich przebywającym najwyższej ochrony i praw i godności.
Konsekwencje regulacji
Podniesienie maksymalnej wysokości opłaty z 250 zł do 300 zł nie musi oznaczać faktycznie podniesienia wysokości tej opłaty. Zależy to od decyzji podmiotów ustalających wysokość opłat oraz od faktycznych kosztów izby wytrzeźwień, placówki lub jednostki policji – dodają autorzy projektu.
Zmiany wpłyną natomiast w sposób pośredni na stan zdrowia społeczeństwa, poprzez uporządkowanie regulacji dotyczących funkcjonowania izb wytrzeźwień oraz placówek utworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub którym jednostki samorządu terytorialnego zleciły wykonywanie zadań izb wytrzeźwień, a także jednostek Policji. Szczególnie istotne w tym zakresie znaczenie ma – poza będącymi zasadniczym celem niniejszej nowelizacji regulacjami dotyczącymi opłat za pobyt w rozważanych izbach, placówkach i jednostkach – nadanie rangi ustawowej przepisom odnoszącym się do zasad stosowania wobec osób przyjętych do izby lub placówki albo zatrzymanych w jednostce policji przymusu bezpośredniego.