Więcej uprawnień kontroli skarbowej do walki z szarą strefą

Od 30 lipca tego roku obowiązują zmienione przepisy ustawy o kontroli skarbowej. Większość wprowadzonych regulacji ma charakter doprecyzowujący przepisy obowiązujące dotychczas, a część związana jest z dostosowaniem ustawy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 czerwca 2008 r. Jednakże znacząca część przepisów ustawy nowelizującej wprowadza zupełnie nowe uprawnienia dla organów kontroli skarbowej, które pozwolą im na skoncentrowanie swego potencjału na walce z szarą strefą i zwalczaniu przestępstw skarbowych - piszą na łamach "Przeglądu Podatkowego" Dariusz Zalewski i Andrzej Melezini.

Znowelizowane przepisy będą miały zastosowanie wyłącznie do postępowań kontrolnych wszczętych od dnia 30.07.2010 r. Postępowania kontrolne, które zostały wszczęte i niezakończone do dnia wejścia w życie przedmiotowych zmian, organy kontroli skarbowej będą prowadzić na zasadach obowiązujących dotychczas. Poniżej omówione zostaną nowe regulacje ustawy o kontroli skarbowej (dalej: u.k.s.), na które szczególnie powinni zwrócić uwagę kontrolowani.

Dość istotne zmiany wprowadziła nowelizacja ustawy z 28.09.1991 r. o kontroli skarbowej w zakresie wszczęcia postępowania kontrolnego i uprzedzania strony o przeprowadzaniu czynności w postępowaniu. Zgodnie z art. 13 ust. 1a u.k.s. specyfiką organów kontroli skarbowej było zawiadamianie kontrolowanego nie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, tak jak czynią to na mocy art. 282b ustawy z 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (dalej: o.p.) organy podatkowe, ale o zamiarze wszczęcia postępowania kontrolnego. Do dnia 30.07.2010 r. organy kontroli skarbowej uprzedzały stronę wyłącznie wówczas, gdy przedmiotem postępowania kontrolnego objęty był zakres wynikający z art. 2 ust. 1 pkt 1 u.k.s. (nie uległ on zmianie po nowelizacji).
Zgodnie z nim kontrola skarbowa obejmuje kontrolę rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności pieniężnych budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych. Przepisy o zawiadamianiu nie dotyczyły m.in. kontroli skarbowej prawidłowości wykorzystania środków unijnych czy też budżetowych.
Obecnie art. 13 ust. 1a otrzymał brzmienie: "Do wszczęcia postępowania kontrolnego stosuje się odpowiednio art. 282b i art. 282c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa". Oznacza to, że zawsze, kiedy organ kontroli skarbowej zamierza wszcząć postępowanie kontrolne, bez względu na zakres postępowania, ma obowiązek uprzedzić o tym kontrolowanego (poza wyjątkami przewidzianymi w art. 282c o.p., o czym więcej w dalszej części artykułu). Jest to więc znaczne rozszerzenie obowiązku uprzedzania strony o postępowaniu w porównaniu z poprzednio obowiązującą wersją ustawy.
Przedmiotową zmianę należy ocenić pozytywnie. Instytucja zawiadomienia ma na celu ochronę strony, zwłaszcza podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, czy też organu samorządowego, instytucji państwowej przed zdezorganizowaniem działalności w wyniku niezapowiedzianego postępowania kontrolnego i jednocześnie przyczynienie się do sprawniejszego i szybszego przeprowadzenia czynności kontrolnych. Dzięki temu sprawdzany podmiot, dowiadując się z zawiadomienia o zakresie postępowania, zdąży się do niego odpowiednio przygotować (np. poprzez zgromadzenie dokumentacji, zapewnienie odpowiednich warunków pracy pracownikom organu kontroli skarbowej, czy też wyznaczenie osoby kompetentnej do reprezentowania i współpracy z kontrolującymi itp.).

Cały artykuł>>> Przegląd Podatkowy nr 9/2010