W księgach wieczystych dotyczących nieruchomości Skarbu Państwa panuje bałagan

49 mln zł przeznaczono przez dwa lata na realizację ustawy zobowiązującej do inwentaryzacji nieruchomości Skarbu Państwa i samorządów oraz do aktualizacji ksiąg wieczystych wynika z przyjętej przez rząd informacji dotyczącej realizacji ustawy o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. Z informacji tej wynika również, że prawdopodobnie nie uda się uporządkować ksiąg wieczystych na czas.

Przyjęta przez rząd informacja dotyczy stanu realizacji ustawy z dnia 7 września 2007 r. o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego.

Zadaniem tej ustawy jest eliminacja zaniedbań dotyczących ujawniania w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego oraz wsparcie obywateli w działaniach zmierzających do regulacji prawnej ich stanu nieruchomości. Ustawa służy inwentaryzacji nieruchomości oraz zobowiązuje do aktualizacji ksiąg wieczystych. Od momentu wejścia w życie tej regulacji, tj. 19 listopada 2007 r., na jej realizację przyznano 49 mln zł.

Z wykazów przekazanych przez starostów wynika, że obszarowo najwięcej nieruchomości (ponad 85 proc.) jest własnością Skarbu Państwa, w drugiej kolejności są gminy (ponad 10 proc.). Z kolei gminy mają największą liczbę nieruchomości (ponad 50 proc.), Skarb Państwa posiada ich mniej (ok. 40 proc.). W księgach wieczystych ujawnionych jest 73 proc. powierzchni nieruchomości Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego, co stanowi 93 proc. ich liczby.  Wojewodowie do 19 sierpnia 2009 r. przekazali ministrowi spraw wewnętrznych i administracji 92 sprawozdania ze złożenia w sądach rejonowych wniosków o ujawnienie w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego. Złożono 118 360 takich wniosków, najwięcej z nich przekazano do sądów rejonowych w województwach: zachodniopomorskim, dolnośląskim i warmińsko-mazurskim.

Jednocześnie niektórzy wojewodowie sygnalizowali trudności z przekazywaniem ministrowi spraw wewnętrznych i administracji wykazów dotyczących nieruchomości Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego oraz składaniem do sądów rejonowych wniosków o ujawnienie w księgach wieczystych praw własności. Zwracali uwagę na brak środków finansowych na realizację tych zadań. W znowelizowanej ustawie dotychczasowe terminy sporządzania wykazów przedłużono.
W wystąpieniu pokontrolnym z marca 2009 r. Najwyższa Izba Kontroli zasygnalizowała wiele zastrzeżeń. W 108 powiatach, gminach i miastach stwierdzono, że ewidencje nieruchomości nie odzwierciedlają stanu rzeczywistego. Jednocześnie 60 proc. działek Skarbu Państwa ma nieuregulowany stan prawny, podobnie 30 proc. gminnych. Ponadto, aktualizacja ksiąg wieczystych przebiega opieszale i prawdopodobnie nie zostanie przeprowadzona w terminie ustawowym, tj. do 19 listopada 2009 r. Rząd podkreślił, że ze względu na powyższe uchybienia konieczne jest dogłębne przeanalizowanie istniejących przepisów prawnych.